TANIM
Matbaada basılarak çoğaltılacak çeşitli kitap, gazete, dergi, el ilanları, broşür, reklâm
araçları, kartvizit vb. basım öncesi hazırlıklarını yapan, çeşitli tekniklerden
yararlanarak basılmasını sağlayan ve basım sonrası işlemlerini yürüten ara elemandır.
GÖREVLER
Matbaalarda çalışan meslek elemanlarının yaptıkları işler; basım öncesi, basım ve basım
sonrası olmak üzere 3 aşamada gerçekleşir. Yapılacak iş ve görevler, kullanılacak baskı
tekniğine göre farklılıklar göstermekle birlikte genellikle aşağıdaki gibidir.
Basım öncesi yapılan işler;
Baskıyı hangi teknikle yapacağını planlar,
Baskı kalıbını hazırlar,
Yapılacak işin maliyetini hesaplar,
Kullanılacak malzemeyi (boya, kâğıt, mürekkep vb.) sağlar.
Basım aşamasında yapılan işler;
Matbaacılıkta tifo (yüksek) baskı, ofset baskı, ipek baskı baskı ve çukur (gravür)
baskı olmak üzere dört tür baskı tekniği kullanılır. Kullanılan bu baskı tekniklerine
göre de basım sırasında yapılan işler değişmekle birlikte matbaa teknisyeni
aşağıdaki görevleri yapar.
İstenilen işin orijinaline uygun olarak basılması amacıyla planlama yapar, kullanılacak
malzemeyi hesaplayarak temin eder,
Müşterinin isteğine göre boyayı hazırlar,
Baskı makinesi ile birlikte mürekkep alıcı ve mürekkep verici merdanelerini ayarlar,
baskıya geçer,
Basılı ürünü makineden çıkarır ve istiflenmesini sağlar.
Serigrafi (Elek) baskıda,
Baskı filmini çeker, kalıbını hazırlar.
Şablonun üzerine mürekkep koyar, altına baskı malzemesini de koyarak baskının
gerçekleşmesini ve kurutma tezgâhlarında kurumasını sağlar.
Basım sonrası yapılan işler:
Baskıdan çıkan yarı mamullerin kırma-katlama, harmanlama (sıraya koyma) kesme,
ciltleme ve dağıtımdır. Bunun için:
Forma halinde basılan yarı işlenmiş ürünlerin kırım makinesinde kırma-katlama işini
yapar veya başka matbaada kırılmasını sağlar,
Harmanlama işini yapar veya başka matbaada yaptırır,
Karton kapaklı veya cilt kapaklı olmasına göre dikiş işlemini yaptırır,
Matbaa bıçağıyla ebatlarına uygun olarak keser yâda kestirir ve ürünü kullanılacak
şekle getirir.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
Harf kasaları, harfler ve harf karakterleri,
Klişeler ve klişe altlıkları,
Numaratör, çeşitli gramajda kâğıt, karton, mukavva, karbon kâğıdı, cam, boya,
mürekkep vb. ile cilt bezi ve sicim,
Takatuka, çeşitli boyda tornavida, metal ve lastik takozlu çekiçler, keskiler, düz
ağızlı zımbalar, makas, çift, espas ve kumpaslar,
El mikrometresi (kalınlık ölçmek için)
Tel dikiş (zımba), iplik dikiş makinesi ve kırma makinesi,
Işıklı masa,
Mikro kamera, film kesme makinesi ,
Otomatik banyo makinesi,
Dizgi makinesi ve ofset baskı makinesi,
Pres makinesi ve vakumlu serigraf baskı tezgâhı,
Bilgisayar,
Tutkal, benzin vb. ile asit içerikli bazı kimyasallar.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Matbaa Teknisyeni olmak isteyenlerin;
Basım işlerine ilgi duyan, estetik görüşe sahip,
El, göz ve parmaklarını eşgüdümlü kullanabilen,
Renkler, çizgiler ve şekiller arasındaki ilişkileri algılayabilen,
Ayrıntıları algılayabilen,
Mekanik yeteneğe sahip,
Dikkatli, titiz
Kimseler olmaları gerekir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Çalışma ortamı; işyerinin sektörüne ve büyüklüğüne göre farklılıklar göstermekle
birlikte, genellikle kapalı, güneş ışığı almayan ancak aydınlık mekânlardır. Kamuya ait
matbaa ve basımevlerinde ise sipariş kaydı, evrak izlenmesi, yazışmalar, maliyet hesabı
ve ürün teslimi gibi işlerin yapıldığı büro ortamlarında da çalışabilmektedirler. Banyo
hane ve basım hanede; ortam kapalı, gürültülü nemli ve rahatsız edici şekilde kokuludur
(makine dairesinin bulunduğu yer). Ürünün basılabilmesi için hazırlık ve basım
aşamalarında sürekli kullanılan mürekkep, boya, benzin, yağ ve asit içerikli kimyasal
maddeler makinelerin keskin bir koku yaymasına neden olmaktadır. Bu meslekte (büro
dışında) çoğunlukla ayakta, zaman zaman oturarak çalışılmaktadır. Malzeme satıcıları,
müşteriler, diğer çalışanlar, varsa amirleri vb. kişilerle iletişim kurduğu gibi tek başına
makinelerle çalışma da söz konusudur.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Matbaa Teknisyenleri, her türlü basım ve çoğaltma işleminin yapıldığı özel ve kamu
işyerlerinde çalışabilirler. Bunlar; gazete, kitap, dergi, afiş, broşür, davetiye, kartvizit,
tanıtım yayınları vb. basan özel ve kamu kurumları olabileceği gibi, pul, banknot vb.nin
basıldığı kamuya ait matbaa veya basımevleri de olabilir. Basımevleri, matbaalara
nazaran çok daha büyük ölçekli işyerleri olup daha teknolojik makinelerle
çalışılmaktadır. Her geçen gün bilgisayarlı ve otomatik makinelerin kullanımının
artmasıyla bu alanda çalıştırılacak işgücünün niteliği de önem kazanmaya başlamıştır.
Çünkü bir çalışan 2–3 otomatik makineyi kullanarak sayfalarca basım yapabilmektedir.
Matbaa teknisyenleri alanlarıyla ilgili kendi işyerlerini de açabilir. Bunun için, Milli
Eğitim Bakanlığının açacağı ustalık sınavına girerek başarılı olması ve “Ustalık
Belgesi”ni alması gerekmektedir. Ustalık sınavına, doğrudan katılabileceği gibi
bakanlıkça düzenlenen ustalık eğitimi kurslarına devam ederek de katılabilir.
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleki eğitim endüstri meslek liselerinin ‘Matbaacılık’ bölümlerinde ve Matbaa Meslek
Liselerinde verilmekte iken yeni uygulamaya göre bu bölümün ismi Matbaa Teknolojisi
alanı olarak değiştirilmiş olup bu alanın altında Baskı Öncesi, Ofset Baskı, Flekso Baskı,
Tifdruk Baskı, Serigrafi ve Tampon Baskı, Baskı Sonrası isimli dallarda eğitim
verilmektedir. Bu dallar hakkında bilgi edinmek için bakınız genel eğitim - öğretim bilgi
dosyaları. Bu dosyadaki eğitimle ilgili bilgiler bu değişiklikten önceki dönemi
kapsamaktadır.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Endüstri meslek liselerine; en az ilköğretim okulu mezunu, 19 yaşını doldurmamış,
başarı ve sağlık durumu girmek istediği mesleğe uygun öğrenciler kayıt yaptırabilirler.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Endüstri meslek liselerinde eğitim süresi 4 yıldır.
Eğitim süresince, derslerin % 40’ını Türk Dili ve Edebiyatı, Matematik, Yabancı Dil,
Tarih, Coğrafya gibi genel kültür dersleri; % 60’ını ise meslek dersleri oluşturur. Bu
meslek derslerinde öğrencilere dizgi, baskı, fotoğraf, klişe, ciltleme, serigrafi, resim,
grafik, meslek maliyeti, makine bilgisi ve genel matbaacılık vb. konularda mesleki
yeterlilikler kazandırılmaktadır.
Öğrenciler 3. yılda haftanın 2 günü okulda teorik, 3 günü işletmede pratik eğitim
alırlar.
MESLEKTE İLERLEME
Matbaa Teknisyenleri çalıştıkları kurum, kuruluş ve işletmelerde ustabaşı, şef vb.
olabilirler.
Meslek liselerinin Matbaa bölümü/Matbaa Teknolojisi alanından mezun olanlar,
istedikleri takdirde, Açıkhava Reklâm Ürünleri ve Serigrafi, Fotoğrafçılık,
Fotoğrafçılık ve Kameramanlık, Matbaacılık, Serigrafi, Tasarım ve Basım Yayımcılık
önlisans programlarına sınavsız geçiş için başvurabilirler. Gereken koşullara sahip
oldukları takdirde yerleştirilebilirler.
Ayrıca mezunlar ÖSYM tarafından yapılan ÖSS’ye girip başarılı olmaları ve
üniversitelerin Matbaa Öğretmenliği lisans programını tercih etmeleri durumunda
ek puan almaları nedeniyle diğer bölümlerden mezun olanlara göre öncelikle
yerleştirilmektedir.
BURS, KREDİ VE ÜCRET DURUMU
3308 sayılı yasa gereğince işletmelerde uygulamalı eğitim gören öğrencilere asgari
ücretin % 30’undan az olmamak üzere ücret alırlar.
İşletmenin sağladığı diğer sosyal imkânlardan faydalanırlar.
Hastalık, iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı sigorta edilirler.
Mesleki eğitim süresince muayene ve tedavi masrafları Sosyal Güvenlik Kurumunca
karşılanır.
Kazanç, çalışılan sektör ve işletmeye göre değişmektedir. Kamu sektöründe derece,
kıdem ve “teknik hizmetler” sınıfındaki tazminatlara göre ücret alınmaktadır. Özel
sektörde ilk işe girişte asgari ücret düzeyinde olan kazanç, daha sonraki günlerde
başarı durumuna göre artmaktadır.
Kendi adına işyeri açan matbaa teknisyenlerinin gelirleri, makinelerin teknolojisine,
işyerinin kapasitesine, müşteri yoğunluğuna göre değişmektedir.
DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
İlgili eğitim kurumları,
Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Bilgi Merkezi,
Bünyesinde Meslek Bilgi Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu il ve şube müdürlükleri.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder