ŞEHİR (KENT) PLANCISI mesleği

TÜRKİYE İŞ KURUMU 1
ŞEHİR (KENT) PLANCISI
________________________________________________________
TANIM
Şehirlerin, planlı ve düzenli bir biçimde gelişmesi için, değişimde etkili olabilecek
sosyal, mekansal, teknik, ekolojik, estetik, kültürel vb. etmenleri birlikte
değerlendirerek karar vericilere alternatif öneriler oluşturan ve bunların
uygulanmasında görev alan kişidir.
GÖREVLER
 Şehirde konutlarla, endüstri, ticaret, eğitim, sağlık vb. hizmetler için gerekli
alanlarının nerelerde ayrılacağına ve nasıl kullanacağına,binaların nerelere,
hangi yoğunlukta yerleştirileceğine karar verir ve bu kararın uygulanmasıyla
ilgilenir,
 Arazi yapısını, içinde yaşayan insanların yaş, eğitim, meslek, gelir düzeyi
açısından durumlarını dikkate alarak şehrin gelecekte nasıl gelişeceğine ilişkin
tahminlerde bulunur,
 Endüstri ve yerleşim bölgelerini geçici olarak belirler,
 Yerleşim alanı için ayrıntılı bilgi paftaları hazırlar,
 Önceden yaptığı hesaplamalara, saha üzerinde yaptığı ölçümlemelere göre plan
taslaklarını çizer,
 Yetkililerden oluşan kurula plan taslağını sunar, kabul edilen planı teknik
ressamlara çizdirir ve kontrol eder,
 Yapılacak değişiklikleri yansıtan planlar hazırlar,
 Şehir nüfusuyla ilgili bilgileri ve geçici plan raporlarını göz önüne alarak,
şehrin gelişme durumuyla ilgili hesaplamalar yapar,
 Şehirlerin gelişmesi için gerekli mekan düzenlemesini, estetik ve sosyoekonomik
yapıyı da dikkate alarak en uygun ve ekonomik biçimde oluşturmaya
çalışır.
KULLANILAN ALET
VE MALZEMELER
 Şablonlar,
 Astrolon (kırılmaz, yanmaz, planların üzerine çizildiği plastik bir madde),
 Bilgisayar,
 Çizim ve kırtasiye malzemeleri (T cetveli, rapido, boya kalemleri, aydınger
vb.).
TÜRKİYE İŞ KURUMU 2
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Şehir plancısı olmak isteyenlerin;
 Tasarım yeteneğine sahip,
 Şekil ve uzay ilişkilerini görebilen,
 Göz ve ellerini eşgüdümle kullanabilen, çizim yapma yeteneği olan,
 İnceleme-araştırma merakı olan, farklı ekonomik, sosyal, kültürel, fiziki
değişimlerin karşısında analiz ve sentez yapabilen,
 İnsanlarla iyi diyalog kurabilen, ekip çalışması yapabilen,
 Düşüncelerini başkalarına aktarabilen ve başkalarını etkileyebilen,
 Seyahat etmekten hoşlanan kimseler olması gerekir.
El ve parmak becerisi, göz-el koordinasyonu şehir plancılığı mesleği açısından
önemli özelliklerdendir. Ayrıca seyahat etmesine engel bedensel özürü
bulunmamalıdır.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Şehir plancısı büroda çalıştığı gibi kent ve kırsal alanlarda arazi çalışmaları da
yapmaktadır. Çeşitli incelemeler için seyahat etmesi gerekebilir. Zaman zaman
ekip çalışması yapar. Çalışmaları sırasında jeoloji, harita, çevre ve inşaat
mühendisleriyle, mimarlarla, teknik ressam, topograf, istatistikçi, sosyolog gibi
meslek elemanlarıyla iletişim halindedir. Ayrıca yapılan projenin niteliğine göre
belediye başkanı, belediye meclis üyeleri, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, İller
Bankası, Devlet Su İşleri personeliyle ilişki kurar.
MESLEK EĞİTİMİNİN
VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin Eğitimi aşağıda belirtilen üniversitelerin “Şehir ve Bölge Planlama”
bölümlerinde verilmektedir.
 Bozok Üniversitesi.Müh.Mimarlık Fakültesi. (Yozgat)
 Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi. (İzmir)
 Erciyes Üniversitesi. Mimarlık Fakültesi.(Kayseri)
 Gazi Üniversitesi.Müh.Mimarlık Fakültesi. (Ankara)
 İstanbul Teknik.Üniversitesi.Mimarlık Fakültesi.
 İzmir Yüksek teknoloji Enstitüsü Mimarlık Fakültesi,
 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi,
 Mimar Sinan Üniversitesi.Mimarlık Fakültesi. (İstanbul)
TÜRKİYE İŞ KURUMU 3
 ODTÜ Mimarlık Fakültesi. (Ankara)
 Selçuk Üniversitesi.Müh. Mimarlık Fakültesi. (Konya),
 Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta Mühendislik-Mimarlık Fakültesi,
 Yıldız Teknik Üniversitesi.Mimarlık Fakültesi. (İstanbul)
ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI
OLUNMASI GEREKEN DERSLER
 Türkçe,
 Matematik.
MESLEK EĞİTİMİNE
GİRİŞ KOŞULLARI
Mesleğin eğitimine girebilmek için,
 Lise veya dengi okul mezunu olmak,
 Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavı ’nda (LYS)
“Şehir ve Bölge Planlama” lisans programı için yeterli “MF-4” puan almak.
 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda
“Şehir ve Bölge Planlama” lisans programı ile ilgili en az bir yüksek öğretim
programını tercih etmek gerekmektedir.
Bu yükseköğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Fen, Fen
Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler alanlarından mezun iseler YGS ve
LYS sonuçlarına göre ÖSYM tarafından yapılan yerleştirme işleminde diğer
alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve
öncelikle yerleştirilmektedirler.
Ancak kendi alan/kol/bölümleri dışında bir yükseköğretim programını tercih
eden adayların yerleşme şansları azalmaktadır.
EĞİTİMİN SÜRESİ
VE İÇERİĞİ
Eğitim süresi 4 yıldır. Hazırlık bulunan okullarda ise bu süre 5 yıla çıkmaktadır.
Eğitimde yaratıcı ve seçenek üretmeye yönelik çalışmalar temel hedeftir.
Öğrenciye ekip içerisinde çalışma alışkanlığı ve becerisi aşılanmaktadır. Eğitim
programında çeşitli bilim dallarında alınan bilgiler, pratik, gerçek ve sosyal
yaşamla sürekli bağlantılar kurularak bütünleştirilmektedir.
Eğitim süresince öğrencilere; kişi, toplum ve imar hukuku arasındaki ilişkiler ve
mekana yansıması, doğanın iyi anlaşılması ve değerlendirilmesi, yeşil alanların
korunması ve düzenleme ilkeleriyle, şehirsel tasarım arasındaki ilişkiler hakkında
bilgi verilir. Ayrıca, yerleşim karakterleri, ulaşım planlaması, planlama metotları,
modellerin uygulamaya yönelik değerlendirilmesi ve objektif karar üretme
becerisi öğrencilere kazandırılmaya çalışılır. Eğitim sırasında iki yıl üst üste
TÜRKİYE İŞ KURUMU 4
kısa süreli staj vardır.
Ortadoğu Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü ders programı
aşağıda yer almaktadır.
Birinci Dönem: Planlama Stüdyosu , Kent,Antropolojiye Giriş Ekonomiye Giriş
Temel Matematik İngilizce,
İkinci Dönem:Planlama Stüdyosu II Planlamaya Giriş Sosyolojiye Giriş Temel
Matematik II İngilizce Yaz Stajı,
Üçüncü Dönem:Planlama Stüdyosu III Sanayi Öncesi Kenti Kentleşme ve Kent
Sosyolojisi Plancılar için Ekonomi İlkeleri İnsan Doğa Sistemlerinin Analiz ve
Planlaması İstatistik,
Dördüncü Dönem:Planlama Stüdyosu IV Sanayi Kenti Kent Sosyolojisi Planlı
kalkınma ve Türkiye Ekonomisi Kentsel Coğrafya İstatistik II
Beşinci Dönem:Planlama Stüdyosu V Türk Kentlerinin Evrimi Kentin Ekonomik
Analizi Kent Plancıları İçin Bilgisayar Programlaması Kentsel Ulaşım Planlaması
Kentsel Çevre ve Altyapı Planlaması
Altıncı Dönem:Planlama Stüdyosu VI Nüfus ve Planlama Kent Planlamasında
Bilgisayar Uygulaması Kentsel Ulaşım Planlaması II Çevre Mühendisliğinin İlkeleri
Planlama Ekonomisi
MESLEK EĞİTİMİ
Yedinci Dönem:
Zorunlu Dersler: Planlama Stüdyosu VII Kentsel Ekonomi Kent Planlamasının
İlkeleri
Planlamanın Yönetim Boyutu
Seçmeli Dersler: Planlamanın Sosyal Boyutu I Az Gelişmiş Ülkelerde Şehir ve
Bölge Planlaması Semineri Demografik Tekniklerin Türkiye'deki Verilere
Uygulanması Orta Doğu ve Kuzey Afrika Ülkelerinde Karşılaştırmalı Kentsel
Çalışmalar Kentsel Politikalar Semineri İstatistik Yöntemlerinin Şehir ve Bölge
Planlamada Bilgisayar Uygulamaları Kent Planlamasında Modeller I
Sekizinci Dönem:
Zorunlu Dersler: Planlama Stüdyosu VIII Kentsel Ekonomi II Planlamanın Yasal
Boyutu
Seçmeli Dersler: Planlamanın Sosyal Boyutu II Kentsel Nüfusun Ülkedeki
Dağılımı Kentsel Politika Analizi Kamu Mallarının Analizi Orta Doğu ve Kuzey
Afrika Ülkelerinde Karşılaştırmalı Kentsel Çalışmalar Kent Planlamasında
Modeller II Kentsel Tasarımın Evrimi Konut Araştırmaları Konut Tarihi Politika
Tasarımı ve Değerlendirme Post Modernizma Kentsel Çalışmalar Kentsel
Arkeoloji
EĞİTİM SONUNDA ALINAN
BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
TÜRKİYE İŞ KURUMU 5
Mesleki eğitimini tamamlayanlar "Mimarlık-Mühendislik Lisans Diploması" ile
Diplomada bitirilen bölüm belirtilerek "Şehir Plancısı” unvanı verilir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Şehir planlama mesleğinde çalışma alanları, şehir planlama, kentsel sorunların
mekansal, sosyal ve ekonomik anlamda saptanmasına yönelik olarak kentsel
araştırmalar, kentsel danışmanlık, kentsel işletmecilik ve proje yönetimi alanlarını
kapsamaktadır.
Ülkemizde şehir plancıları;
İller Bankası, Belediyeler, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Devlet Planlama
Teşkilatı, Turizm Bakanlığı, Kültür Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı,
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çevre Bakanlığı, GAP, Başbakanlık Toplu
Konut İdaresi Başkanlığı, Arsa Ofisi, Kent-Koop, Kent-Kur gibi kuruluşlarda
çalışabilirler.
Ayrıca,özel bürolarda çalışanlar veya kendi adına büro açanlar da bulunmaktadır.
Serbest çalışan şehir plancıları İller Bankası tarafından açılan ihaleye girip şehir
imar planlarını hazırlama işini alabilirler. Şehir (Kent) plancısı çoğunlukla büyük
şehirlerde çalışma imkanı bulmaktadırlar. Ülkemizde özellikle belediyecilik
hizmetlerinin daha bilimsel yürütülmesi, planlamaya gereken önemin verilme
zorunluluğu söz konusu mesleğin çalışma olanaklarını artırmada katkı
sağlayacaktır.
Bölgeler arası dengesiz yerleşim ve gelişmeler, ulaşım ağındaki problemler, devlet
ve özel sektör yatırımlarının sosyal ve fiziksel olarak yarattığı çevre sorunları,
olumsuz yer seçimleri kalkınma sürecinde olan ülkemizde şehir planlamanın
önemini giderek artırmaktadır. Kentleşen bir ülkede şehir plancısının etkinliği,
rolü ve istihdamının bugünkünden daha fazla olması beklenmektedir. Şehir
plancılığı mesleğinde yapılan işin sonuçlarından toplumun tamamı (olumlu veya
olumsuz) etkilenmektedir. Meslekte yapılan işlerin sonuçları uzun vadede görülür.
Çağdaş düşünce ve teknolojide meydana gelen değişmeler şehir plancılığına yeni
boyutlar kazandırmaktadır.
EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
Öğrenciler eğitimleri süresince çeşitli kurum ve kuruluşlardan sağlanan kredi ve
burslardan faydalanabilirler.
EĞİTİM SONRASI
Eğitim sonrasında kamu kurumlarında çalışanlar teknik hizmet sınıfının
TÜRKİYE İŞ KURUMU 6
faydalandığı zam ve tazminatlardan yararlanır. Asgari Ücretin 2-3 Katı kadar
gelir elde ederler.
Şehir plancılığı serbest çalışmaya elverişli bir meslektir. Serbest çalışmak için
TMMOB Şehir Plancıları Odası'na büro kaydı yaptırmak ve ayrıca Bayındırlık ve
İskan Bakanlığından yeterlilik belgesi almak gereklidir. Serbest çalışanlar
çizdikleri proje sayısına ve büyüklüğüne göre gelir elde ederler.
MESLEKTE İLERLEME
Lisans eğitiminden sonra alanlarında mastır (yüksek lisans) ve doktora eğitimi
alarak akademik kariyer yapabilirler, yüksek öğretim kurumlarında araştırma
görevlisi, doçent, profesör gibi unvanlarla öğretim üyesi olarak görev yapabilirler.
Ayrıca meslek hayatındaki deneyim ve tecrübelere bağlı olarak, Belediyeler,
Toplu Konut İdaresi, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, İller Bankası gibi kurumlarda
üst düzey yöneticisi olmak mümkündür.
Uzmanlaşma henüz yeterli düzeyde değildir. Ancak, gelişen ihtiyaçlar
doğrultusunda bölge, ulaşım, turizm, sanayi, çevre, tarihi çevre vb. konularda
meslek içinde doğal uzmanlaşmaya gidilmesi beklenmektedir.
BENZER MESLEKLER
 Harita Mühendisi,
 Peyzaj Mimarı,
 Mimar.
EK BİLGİLER
-
YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI
 Meslek elemanları,
 Şehir Plancıları Odası,
 A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Şehircilik Enstitüsü,
 Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama
Bölümü,
 Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama
Bölümü,
 Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar.
 ÖSYS Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi Kılavuzu-2010,
 ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi – 2000,
TÜRKİYE İŞ KURUMU 7
DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
 İlgili eğitim kurumları,
 Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr
 Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/
 Türkiye İş Kurumu Meslek Bilgi Merkezleri.