KİMYA MÜHENDİSİ mesleği

TÜRKİYE İŞ KURUMU 1
KİMYA MÜHENDİSİ
________________________________________________________
TANIM
Maddelerin kimyasal değişimlerini belirleyen koşulları inceleyen kimyasal madde üretecek
tesislerin tasarlanması, kurulması ve işletilmesi alanlarında çalışan kişidir.
GÖREVLER
 Organik ve inorganik maddelerin bileşimlerini, atom ve molekül ağırlıklarını,
maddelerde elektrik, ısıtma vb. etkiler karşısında meydana gelen değişmeleri inceler,
 Belli bir kimyasal maddeyi en ekonomik şekilde üretmek amacı ile kurulacak işletmenin
projesini hazırlar,
 Kurulacak tesis için gerekli araç ve gereç tipini belirler,
 Tesisin kuruluşunu denetler,
 İşletmenin verimli bir biçimde çalışması için üretim aşamasında ürünün kalite
kontrolünün yapılmasını sağlar,
 Kimyasal üretim için reçeteler hazırlar, maddelerin karışım ve bileşim oranlarının
uygulama zamanlarını gösterir,
 Kimyasal madde üretimi için kullanılan yöntemlerin ayrıntılarını inceler,
 Kimya sanayiinde yeni teknolojilerin geliştirilmesiyle ilgili araştırma ve geliştirme
faaliyetlerini yürütür.
KULLANILAN ALET
VE MALZEMELER
Çalışma alanına bağlı olarak çeşitli;
 Analiz cihazları,
 Laboratuar cihazları (gaz kromotografi, atomik absorsiyon),
 Kontrol sistemleri ve bilgisayarları kullanır.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Kimya mühendisi olmak isteyenlerin;
 Sayısal düşünme gücüne,
 Bilimsel meraka,
 Bir işi planlayabilme ve uygulamaya koyabilme gücüne sahip,
 Kimyasal maddelere karşı alerjisi olmayan,
 Matematik, fizik, özellikle kimya ve ekonomi ile ilgili ve bu alanlarda başarılı,
 Sorumlu, sabırlı ve titiz kimseler olmaları gerekir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Kimya mühendisleri, çalışmalarını genellikle laboratuar ortamında yürütürler. Zaman zaman
TÜRKİYE İŞ KURUMU 2
kimyasal üretim yapılan tesislerde görevlerini gerçekleştirirler. Proje mühendisi olarak
görev yapanlar mühendislik bürolarında, işletme mühendisi olarak görev yapanlar doğrudan
işletme alanında çalışmalarını yürütürler. Laboratuarlarda çalışma ortamı kokulu, sakin,
sıcak ve temizdir. Tesislerdeki kontrol aşamasında ortam gürültülü, tozlu ve kokuludur.
Kimya mühendisleri çalışırlarken laboratuar teknisyenleri, kimyagerler, biyokimyacılar,
üretimle ilgili yöneticiler ve diğer çalışanlarla etkileşim halindedirler.
MESLEK EĞİTİMİNİN
VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi aşağıda adı verilen üniversitelerin Kimya Mühendisliği bölümünde
verilmektedir.
 Afyon Kocatepe Üniversite Mühendislik-Mimarlık Fakültesi
 Anadolu Üniversite Mühendislik-Mimarlık Fakültesi,
 Ankara Üniversitesi (Ankara)-Mühendislik Fakültesi,
 Atatürk Üniversitesi (Erzurum)-Mühendislik Fakültesi,
 Beykent Üniversite Mühendislik-Mimarlık Fakültesi
 Boğaziçi Üniversitesi (İstanbul)-Mühendislik Fakültesi,
 Cumhuriyet Üniversitesi (Sivas)-Mühendislik Fakültesi,
 Ege Üniversitesi (İzmir)-Mühendislik Fakültesi,
 Eskişehir Osmangazi Üniversite Mühendislik-Mimarlık Fakültesi
 Fırat Üniversitesi (Elazığ)-Mühendislik Fakültesi,
 Gazi Üniversitesi (Ankara)-Mühendislik-Mimarlık Fakültesi,
 Gazi Üniversitesi Çorum Mühendislik Fakültesi,
 Hacettepe Üniversitesi (Ankara)-Mühendislik Fakültesi,
 İnönü Üniversitesi (Malatya)-Mühendislik Fakültesi,
 İstanbul Üniversitesi (İstanbul)-Mühendislik Fakültesi,
 İstanbul Teknik Üniversitesi (İstanbul)- Kimya-Metalurji Fakültesi,
 İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Mühendislik Fakültesi,
 Kocaeli Üniversite Mühendislik Fakültesi,
 Koç Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Kimya-Biyoloji Mühendisliği,
 Marmara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi,
 Mersin Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi,
 Orta Doğu Teknik Üniversitesi (Ankara)- Mühendislik Fakültesi,
 (Eskişehir)Osmangazi Üniversitesi -Mühendislik-Mimarlık Fakültesi,
 Selçuk üniversitesi, Mühendislik – Mimarlık Fakültesi,
 Yeditepe Üniversitesi, Mühendislik – Mimarlık Fakültesi,
 Yıldız Teknik Üniversitesi (İstanbul) Kimya- Metalurji Fakültesi
ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI
OLUNMASI GEREKEN DERSLER
 Kimya, Fizik,
 Matematik.
MESLEK EĞİTİMİNE
TÜRKİYE İŞ KURUMU 3
GİRİŞ KOŞULLARI
Mesleğin eğitimine girebilmek için,
 Lise veya dengi okul mezunu olmak,
 Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavı ’nda (LYS) “Kimya
Mühendisliği” lisans programı için yeterli “MF-4” puan almak.
 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tercih bildirim formunda “Kimya
mühendisliği” lisans programı ile ilgili en az bir yükseköğretim programını tercih etmek
gerekmektedir.
MESLEK EĞİTİMİ
Bu yüksek öğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Fen, Fen
Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler alanlarından mezun iseler, YGS ve LYS
sonuçlarına göre ÖSYM tarafından yapılan yerleştirme sonucunda diğer alanlardan mezun
olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle
yerleştirilmektedirler.
Ancak kendi alan/kol/bölümlerinin dışında bir yüksek öğretim programını tercih eden
adayların yerleşme şansı azalmaktadır.
“Boya Teknolojisi”, “Boya ve İzolasyon Uygulama Teknikeri”Eczane Hizmetleri”,”Eczane
Teknikeri”, “İnşaat ve Sanayi Boya Uygulama Teknolojisi”, “Kağıt Teknolojisi”,“Kâğıt ve
Kâğıt İşleme Teknolojisi”, “Kâğıtçılık”, “Kimya”, “Kimya Teknolojisi”, “Kozmetik
Teknolojisi”, “Lastik Teknolojisi”, “Lastik-Plastik”, “Lastik ve Plastik Teknolojisi” “Metal
İşleri”,”Metalografi ve Malzeme Muayenesi”,”Metalurji”,“Metalürji Malzeme”,
“Petrokimya”,””Petrol Sondajı ve Üretimi”, “Plastik Teknolojisi”, “Rafineri”, “Rafineri ve
Petrokimya”, “Rafineri ve Petrokimya Teknolojisi”,“Selüloz ve Kağıtçılık”, “ Selüloz ve
Kağıt Teknolojisi” ,“Şeker Teknolojisi” ve “Yalıtım Teknolojisi”,”Yapı Yalıtım Teknolojisi”,
ön lisans programlarını başarı ile bitirenler de ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş
Sınavı’nda başarılı oldukları takdirde “Kimya Mühendisliği” lisans programına dikey geçiş
yapabilirler.
EĞİTİMİN SÜRESİ
VE İÇERİĞİ
Mesleğin eğitim süresi liseden sonra 4 yıldır.
Eğitimin;
1. yılında; Matematik, Fizik, Genel Kimya, Sayısal Bilgisayar Programlama, Teknik Resim,
2. yılında; Kimya Mühendisliği Temel Prensipleri, Fizikokimya ve Laboratuarı, Yüksek
Matematik, Analitik Kimya, Mühendislik Mekaniğinin Esasları, Kimya Mühendisliği
Termodinamiği, Akışkanlar Mekaniği, Organik Kimya, Malzeme Bilgisi,
3. yılında; Mühendislik Ekonomisi, Kimya Mühendisliği Termodinamiği, Isı Aktarımı,
Organik Kimya ve Laboratuar, Elektrik Mühendisliğine Giriş (seçmeli ders), Kütle
Aktarımı, Kimyasal Reaksiyon Mühendisliği, Matematiksel Modelleme, Aletli Analiz ve
Laboratuar, Endüstriyel Kimya (seçmeli ders),
4. yılında; İnorganik Teknoloji, Reaktör Tasarımı, Kütle Aktarımı, Kimya Mühendisliği
Tasarımı, Organik Teknoloji, Temel İşlemler Laboratuarı, Proses Kontrol, Kimya
Mühendisliği Tasarımı II, Lisans Araştırma Projesi gibi dersler alırlar.
TÜRKİYE İŞ KURUMU 4
EĞİTİM SONUNDA ALINAN
BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
Eğitimini başarı ile tamamlayanlara “Kimya Mühendisliği” lisans diploması ve “Kimya
Mühendisi” unvanı verilir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Kimya mühendislerinin çalışma alanları çok geniştir. Endüstriyel tesisler, laboratuarlar,
özel ve kamu proje büroları, ithalat ihracat büroları petrokimya, temel kimyasallar, şeker,
otomotiv, gıda, çimento ve refrakter, seramik, ilaç, tekstil, boya, cam, metal, gübre,
elektrik, lastik, denizcilik, savunma sanayii ve sağlık alanlarında, tasarım, işletme ve
destek hizmetler veren birimlerde çalışabileceklerinden; işyerinin faaliyet alanına göre
yaptıkları işler de şekillenmektedir.
Kimya mühendisleri ve kimya yüksek mühendisleri kimyasal veya fiziksel süreçlerin proje
ve tasarımının yapılmasında, bu süreçlerin uygulanacağı sınai tesis ve ısı buhar santrali,
arıtım tesisi gibi yardımcı tesisler ile her türlü yapıda katı, sıvı, gaz yakıtlar ile ilgili
enerji, dönüşüm, dağıtım, taşıma ve depolama ile ilgili tesisatın fizibilite raporlarının
hazırlanması, projelendirilmesi, kurulması ve işletilmesinde görev alabilirler.
Kimyasal üretim süreçlerini içeren her türlü işletmenin araştırma, geliştirme ve kalite
kontrol birimlerinde görev yapabilir ve bu birimlerin sorumlu müdürlüğünü yürütebilirler.
Kimyasal madde işleyen imalathane ve fabrika kurabilirler, sorumlu müdürlüklerini
yüklenebilirler. Her türlü mesleki danışmanlık, temsilcilik ve ticaret yapabilirler.
“Kimya Mühendisliği” bölümü mezunlarından, Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz
Yüksek Lisans Programını veya Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK )
işbirliği ile açılan / açılacak Pedagojik Formasyon Programını başarı ile tamamlayanlar, lise
ve dengi okullarda Kimya/ Kimya Teknolojisi alanlarında Öğretmen olarak atanabilirler.
Kimyasal analiz laboratuarları ile her türlü kimyasal madde içeren (tarım ilaçları, kimyevi
gübreler ve veteriner ilaçları dahil) mamullerin alım satımı ile pazarlamasını yapacak
kuruluşlar, sorumlu müdür olarak kimya mühendisi veya kimyager çalıştırmak zorundadır.
Ülkemizde kimya sanayiinin gelişimiyle, kimya mühendisliği eğitimi alarak mezun olanların
sayısı uyumlu değildir.
DPT verilerine göre 1967 yılında kimya mühendisi arz ve talebi denge halindedir. 1900
kimya mühendisi mevcuduna karşılık 1900 kişilik istihdam olanağı bulunmaktadır. Daha
sonraki yıllarda eğitim politikasının değişmesi büyük bir işsizlik sorununu da beraberinde
getirmiştir. 1972 yılında 3080 kimya mühendisinin 2000'i istihdam edilmiştir. İşsizlik
oranı % 35'dir. Bu oran günümüze kadar büyüyerek gelmiştir. Bu oluşumda son yıllarda
kimya sanayii yatırımlarının daha önceki dönemlerdeki değerlerinin altına düşmesi ve
mevcut yatırımların yenileme yatırımlarına yönelik olmasının da etkisi büyüktür.
TÜRKİYE İŞ KURUMU 5
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Son yıllarda endüstriyel yatırımlardaki azalmaya paralel olarak işsizlik oranı da giderek
yükselmektedir. Eğitim veren fakültelerin mezun sayısı piyasanın ihtiyacının çok
üzerindedir. Ayrıca eğitimde kalite farklılığı da çok fazladır. Gerekli laboratuar ve teknik
gereçlere sahip olmayan üniversiteler ve staj yeri bulmada çekilen güçlükler nedeniyle
öğrenciler piyasanın istediği düzeyde yetiştirilememektedir. Özellikle son yıllarda staj
yeri bulmakta güçlük çeken öğrencilere Kimya Mühendisleri Odası yardımcı olmaktadır.
Kimya mühendisliği çok kapsamlı bir meslek dalıdır. Günümüzdeki teknolojik gelişmeler
karşısında çok dinamik bir yapıya sahiptir. Mezun sayısına sınırlama getirilmesi, eğitimde
kalitenin yükseltilmesi ve sanayileşmeye gerekli önemin verilmesiyle istihdam alanı canlı
tutulabilecek bir meslektir.
İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında denetim işlemleri genellikle kimya mühendisleri
tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle, meslek elemanları Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı'nda da çalışabilmektedirler.
Ülkemizde kimya mühendisleri genellikle sanayinin ve kimya endüstrisinin geliştiği
İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Adana, İçel, Bursa, Gemlik, Yalova gibi yörelerde çalışma
alanı bulabilmektedirler.
EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
Meslek eğitimi süresince kazanç söz konusu değildir. Ancak koşulları uyan öğrenciler
Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumunca verilen öğrenci kredisinden ve bazı kurum ve
kuruluşların vermiş olduğu burslardan faydalanabilirler.
EĞİTİM SONRASI
Kimya mühendisleri kamu kuruluşlarında teknik hizmetler sınıfından maaş almakta olup, işe
ilk başlayan bir kimya mühendisi asgari ücretin yaklaşık 3-4 katı ücretle çalışmaktadır.
Özel sektörde ise ücret çalışılan işyeri ve deneyime göre değişiklik göstermektedir.
MESLEKTE İLERLEME
Meslekte ilerleme ve yükselme diğer mühendislik alanlarında olduğu gibi lisansüstü
eğitimle mümkündür. Yüksek lisans ve doktora programları ders yükümlülükleri ile birlikte
bir tez hazırlanmasını içerir. Doktora programında ayrıca bir yeterlilik sınavı vardır.
Araştırma konuları çok geniştir. Yürütülmekte olan tezler geniş bir alanı kapsamaktadır.
Isı, kütle ve momentum aktarımı ile ilgili çalışmalar, proses tasarımı ve kontrolü, reaksiyon
mühendisliği ve kataliz, malzeme bilimleri, polimerler, zeolitler ve kompozitler, membran
TÜRKİYE İŞ KURUMU 6
ayırma işlemleri, biomalzemeler, enerji üretimine ilişkin konular, kömür yanması, sıvı
yakıtlar, petrol rafinasyon ürünleri, proses endüstrilerinde enerji ekonomisi vb. gibi
konularda yüksek lisans eğitimiyle meslekte uzmanlaşmak mümkündür.
İşyerinde yeterli aktivite ve başarı gösterenler bölüm veya işletme yöneticiliğine kadar
yükselebilirler. Özellikle petrokimya, boya, gübre ve tekstil alanlarında yönetici olmak
mümkündür.
BENZER MESLEKLER
 Çevre Mühendisi,
 Metalurji Mühendisi,
 Petrol Mühendisi,
 Gıda Mühendisi.
EK BİLGİLER
-
YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI
 Kimya Mühendisliği Dergileri,
 TMMOB-Kimya Mühendisleri Odası,
 17. Dönem Çalışma Raporu 1990-1991 TMMOB-Kimya Mühendisleri Odası,
 Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Katalogu,
 2010 Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu,
 Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının Lisans
Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2010 Kılavuzu,
 7.7.2009 tarih ve 80 sayılı MEB Talim ve Terbiye Kurulu Kararı
 ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi-2000
DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
 İlgili eğitim kurumları,
 Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr
 Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/
 Türkiye İş Kurumu Meslek Bilgi Merkezleri.
TÜRKİYE İŞ KURUMU 7