UN ÜRETİM TEKNİKERİ mesleği

TÜRKİYE İŞ KURUMU 1

UN ÜRETİM TEKNİKERİ

_______________________________________________________

TANIM

Başta buğday olmak üzere, tahılların ve taneli ürünlerin (baklagiller) öğütülmesi,

unun depolanması, pazarlanması işlerinde ve değirmenlerin yönetiminde çalışan

kişidir.

GÖREVLER

 Değirmene alınacak tahılın istenen kalitede olup olmadığını kontrol eder,

 Değişik nitelikteki tahılların hangi oranlarda karıştırılacağını belirler,

 Tahılın öğütülerek değişik nitelikte un elde edilmesini sağlar,

 Unun depolanmasını ve pazarlanmasını sağlar,

 Değirmenin bakımını ve onarımını yapar.

KULLANILAN ALET VE MALZEMELER

 Değirmende kullanılan üretim aletleri,

 Kül fırınları,

 Nem fırınları,

 Sedimantasyon (un proteinlerinin kalitelerini ölçer).

MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER

Un Üretim teknikeri olmak isteyenlerin,

 Ortalamanın üzerinde genel yeteneğe sahip,

 Üst düzeyde mekanik yeteneğe ve şekil algısına sahip,

 Ticarete ilgi duyan,

 Başkalarını yönetebilen

kimseler olmaları beklenir.

ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Un Üretim teknikeri un fabrikalarında görev yapar. Ortam genellikle gürültülü ve

unludur. Un Üretim teknikeri birinci derecede buğday ve un malzemesi ile ilgilidir.

Yöneticilik görevi teknisyenlerle, işçilerle ve müşterilerle etkileşimi gerektirir.

Çalışmalar tam gün sürer, gerektiğinde gece de çalışılabilir.

MESLEK EĞİTİMİ

MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER

TÜRKİYE İŞ KURUMU 2

Meslek eğitimi, üniversitelere bağlı meslek yüksekokullarının “Un Üretim

Teknolojisi” bölümünde verilmekte iken, bu bölüm adının “Un ve Unlu Mamuller

Teknolojisi” olarak değişmesi nedeniyle, “Un Üretim Teknolojisi” adıyla artık

öğrenci alınmamaktadır. Bu nedenle D- Meslek Eğitimi bölümünde bulunan

bilgiler “Un Üretim Teknolojisi” bölümü eğitiminin verildiği zamandaki

araştırılan bilgileri kapsamaktadır.

MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI

Meslek liselerinin Ağırlama ve Gıda Teknolojisi, Besin Endüstrisi, Besin

Endüstrisi, Besin Endüstrisi-İşleme, Besin Kontrol ve Analizleri, Besin

Teknolojisi, Besin Teknolojisi-Besin Kontrol ve Analizleri, Besin Teknolojisi-Gıda

Kontrol ve Analizleri, Besin Teknolojisi-Kurum Beslenmesi, Beslenme ve Ev

Yönetimi, Değirmencilik, Ev Yönetimi, Ev Yönetimi ve Beslenme, Gıda Analizi, Gıda

Kontrol ve Analizleri, Gıda Teknolojisi, Kurum Beslenmesi bölümlerinden mezun

olanlar “Un Üretim Teknolojisi” ön lisans programına sınavsız geçiş için

başvurabilirler. Gereken koşullara sahip oldukları takdirde yerleştirilebilirler.

Meslek liselerinin sınavsız geçiş için belirlenen bölümleri dışındaki bölümlerden ya

da liselerden mezun olanlar/olacaklar ise sınavsız yerleştirme sonunda kontenjan

kalırsa ek yerleştirme ile açık olan programlara isteklerine ve ÖSS puanlarına

göre yerleştirilebileceklerdir. Bunun için bu kişilerin ÖSYM Başkanlığınca yapılan

Öğrenci Seçme Sınavına (ÖSS) girmeleri ve yeterli “Sayısal-1 (SAY-1)” puanı

almaları gerekir.

EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ

Eğitimin süresi iki yıldır.

Eğitimde; Matematik, Kimya, Fizik, Hububat Bilgisi, İstatistik, Laboratuar

Tekniği, İş Güvenliği ve İlk Yardım, Elektroteknik, Ambar Zararlıları, Un

Üretimine Giriş, Değirmen Makineleri, Depolama Tekniği, Gıda Mevzuatı, Öğütme

Tekniği, Diyagram Tekniği ve Hububat Mamulleri Kalite Kontrolü dersleri

verilmektedir.

Söz konusu derslere ilişkin program ve ayrıntılı bilgi Ek Bilgiler bölümünde yer

almaktadır.

EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE DİPLOMA VE UNVAN

Eğitimini başarı ile tamamlayanlara “Un Üretim Teknolojisi” ön lisans diploması ve

“Un Üretim Teknikeri” unvanı verilir.

ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Günümüzde unlu mamuller çeşitlenerek artmaktadır. Daha önceleri un denince

TÜRKİYE İŞ KURUMU 3

akla hemen ekmek gelirken bugün unlu mamullerin çeşitleri de akla gelmektedir.

Dolayısıyla bu unlu mamul çeşitlerinde kullanılan unun özellikleri de

çeşitlenmektedir. Değirmencilikte de değişiklik ve çeşitlenme, gelişen teknolojiye

uygun olarak farklılaşmaktadır.

Günümüzde un fabrikaları çoğalmakta ve un fabrikalarının içinde değirmenler de

çeşitlenmektedir. Ülkemizde sayısı 700 civarında olan değirmenlerde değirmen

teknikerleri görev yapabilirler. Dolayısıyla, taneli ürünlerin öğütülmesi, kalite

kontrolü, depolanması, pazarlanması ile un değirmenlerinin bakımı ve işletmelerin

yönetiminde de çalışabilirler.

EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ

EĞİTİM SÜRESİNCE

İsteyen ve durumu uygun olan öğrenciler Kredi ve Yurtlar Kurumunun her yıl

belirlenen kredilerinden yararlanabilirler.

EĞİTİM SONRASI

Öğrenimini tamamlayan bir kişi işe ilk başladığında asgari ücretin yaklaşık iki katı

ücret alır ve daha sonraki yıllarda bu ücret yükselebilir.

MESLEKTE İLERLEME

“Un Üretim Teknolojisi” ön lisans programını başarı ile bitirenler ÖSYM

tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavı’nda başarılı oldukları takdirde Gıda

Mühendisliği lisans programına dikey geçiş yapabilirler.

BENZER MESLEKLER

 Ekmekçi,

 Unlu Mamuller Teknikeri,

 Gıda Teknolojisi Teknikeri,

 Değirmencilik.

EK BİLGİLER

DERS TANIMLARI

1.YARIYIL

MATEMATİK: Sayılar, işlemler, reel sayıların bazı özellikleri, diziler, seriler,

limit kavramı, yakınsaklık, ıraksaklık kriterleri.

TEKNİK RESİM : Teknik resim çizim ve araç gereçlerinin tanıtılması, standart

TÜRKİYE İŞ KURUMU 4

resim çizim ve araç, gereçlerinin tanıtılması, standart resim yaprakları, standart

yazı, standart çizgiler, çizgi çizme teknikleri, geometrik çizimler, izdüşüm

teorisi, tasarı geometri, teknik resim kuralları, görünüş tamamlamak, kesit

görünüşleri.

MAKİNA ELAMANLARI: Makineler, vida dişleri, civatalar, somunlar, civata ve

somun standartları, rondelalar, somunların preslenmesi, anahtarlar, tornavidalar,

kamalar, pimler-tornolar, perçin bağlantıları, kaynaklar, lehimleme, yaylar,

eksantrikler, kamlar, miller, maylular, transimisyonlar, kavramalar, mafsallar,

yataklar, kayışlar-kablolar-zincirler, kasnaklar, sürtünmeli çarklar, dişli çarklar,

yağlama, borular, kesiciler (armatürler).

GENEL KİMYA: 1-Çözelti kimyasına giriş; a) Derişim tanımları, etkin derişim

tanımı, b)Asit-baz tepkimeleri ve pH hesapları, c) Çözünme-çökelme

dengeleri,çözünürlük, d) Kompleksleşme tepkimeleri, e)Redoks tepkimeler,

2)Kimyasal analiz yöntemlerinin tanıtılması; a)Gravimetre b)Volumetri.

FİZİK: Fizik; madde, enerji ve bunlar arasındaki etkileşmeleri inceleyen bir doğa

bilimidir. Bunu yaparken matematik ve kimya bilimlerinden yararlanılır, fakat

diğer bilim dallarına (tıp, ziraat, diş hekimliği, biyoloji vb.) ilişkin problemlerin

çözümünde de yardımcı olur. Bu amaçla Pratik Fizik 1 dersi adı altında öğrencilere

günümüzde ve ileride karşılaşacakları fiziksel problemleri anlamaları ve

çözebilmeleri için fizikte temel konular olarak bilinen mekanik ısı ve dalga

hareketleri hakkında temel bilgiler ve uygulama alanları bir yarıyıl boyunca

haftada 2 saat olmak üzere anlatılmaktadır.

BİLGİSAYAR: Bilgisayarlar ve programlamaya genel bir bakış, problem çözmede

adımlar ve akış şemaları, Basıc programlama diline genel bir bakış, sabitler,

değişkenler ve giriş-çıkış deyimleri, dizinli değişkenler, örnek programlar.

HUBUBAT BİLGİSİ: Hububatın tanımı, önemi ve özellikleri; buğdayın anatomik

yapısı ve kimyasal bileşimi; buğday çeşitleri, tarımsal, botanik özellikleri; fiziksel,

kimyasal ve teknolojik özellikleri ve değirmencilik açısından önemi.

PRATİK ATÖLYE BİLGİSİ: Boru kıvırma ve montaj işleri, sert lehim ve kaynak

işleri; kayış hazırlama ve montaj işleri; eğeleme, törpüleme ve raspalama işleri;

makine parçalarının montaj işleri,

2. YARIYIL

İSTATİSTİK: Değişkenler ve grafikler, frekans dağılımları, aritmetik ortalama,

medyan, mod ve diğer merkezi eğilim ölçüleri, standart sapma ve diğer değişim

ölçüleri, basit olasılık teorisi, hipotez testleri, basit regresyon ve korelasyon,

indeks sayılar.

LABORATUAR TEKNİĞİ: Laboratuarda kullanılan malzemelerin tanıtımı, fiziksel

analiz yöntemleri, kimyasal analiz yöntemleri, çözelti hazırlama ve faktör

tayinleri, asit-baz titrasyonları, kalorimetrik ve spektrofometrik yöntemler,

kromotografik yöntemler.

İŞ GÜVENLİĞİ VE İLK YARDIM: İş yerlerindeki çalışma koşullarının sağlık ve

güvenlik içinde olmasını sağlayarak iş kazaları ile meslek hastalıklarını azaltmak,

herhangi bir kaza veya rahatsızlanma halinde doktor müdahalesine kadar geçen

süre içinde alınacak önlemleri incelemek.

TÜRKİYE İŞ KURUMU 5

ELEKTROTEKNİK: Elektrotekniğin ana hatları, mıknatıs alanında kuvvet

çizgileri, doğru akım motorları ve jeneratör, dalgalı akım makineleri,

kondansatörler, akümülatörler, transformatörler, ölçme aparatları, tehlikeler ve

emniyet tedbirleri, şalter ve tenvirat planları. Ohm Kanunu, U,R,I, ve N ile

hesaplamalar, akım, gerilim direncin anlamları, gösterilmeleri.

TAŞIMA SİSTEMLERİ: Mekanik taşıma elemanları, spiral helezon, paletli

helezon, sarsma boru ile taşıma, redler, bantlı taşıma, kovalı elevatör, dik zincirli

taşıma, yatık vidalı taşıma, pnomatik taşıma, pnomatik emişli taşıma, yüksek

basınçlı sistemler, orta basınçlı sistemler, alçak basınçlı sistemler.

UN ÜRETİMİNE GİRİŞ: Değirmenciliğin doğuşu, ilerlemesi, değirmen

işlemlerinin sınıflandırılması, hububat içindeki yabancı maddelerin ayrılması,

çeşitli hububat ve değirmende elde edilen ürünlerin hektolitre ağırlıkları, ilk

irmik temizleme makinesinin öğütmede kullanılması, laboratuar ve deney

değirmeni, elek tellerinin değirmencilikte önemi, öğütülen ürünlerin akma açıları,

değirmencilikte akış boruları, dişleme (diş pozisyonları, eğim ve hatve) valslerin

dirferenzleri (zincirler tahrik ve germe tertibatı, konik vidalı disklerle hareket)

vals toplarının yüzeyleri, öğütmenin kontrolü, düz toplarda öğütme (ezme) usulü,

vals toplarının bombelenmesi, su ile soğutulması, sıyırıcıları.

HUBUBAT MİKROBİYOLOJİSİ VE İŞLETME HİJYENİ: Mikrobiyolojiye giriş

ve mikroskopi; bakteri, küf, maya, virüs ve riketsiyaların yapıları ve ekolojik

özellikleri; bakterilerde çoğalma; mikroorganizmaların gelişmesine etki eden

faktörler; mikroorganizmaların kontrol altına alınması; hububat ve mamüllerinde

mikrobiyal bozulmalar ve muhafaza yöntemleri; hububat işletmelerinde

sanitasyon.

MEKANİK MUKAVEMET: Mekaniğin temel kavram ve prensipleri, vektörler,

vektörel işlemeler (toplama, çıkarma, çarpma, bölme), kuvvet,moment,cisimlerin

dengesi, yayılı yükler ve ağırlık merkezi,taşıyıcı elemanlar ve sistemler,sürtünme,

direnç, iş ve güç, kütle ivme, impuls, enerji, çekme, basma, itme, eğme, döndürme

ve kırılma mukavemetleri,birleşik mukavemet, malzemeler (metaller,plastikler).

3.YARIYIL

EKONOMİ VE İŞ İDARESİNE GİRİŞ : Yöneticiler için temel ekonomik bilgiler

(genel ekonomik sorunlar, piyasa kavramı ve çeşitleri, serbest piyasa fiyatları

oluşumu, arz ve talep kanunları, azalan verim kanunu) işletmenin işlevleri ve

toplumsal sorumlulukları, işletmenin yapısal, teknik (fiziki) ve mali yönden

kurulması çalışmaları, işletme yönetiminde iç ve dış etmenler, küçük ve orta

büyüklükteki işletmelerin temel sorunları, işletme yönetimi ve yöneticinin

işlevleri. Planlama, organizasyon, yürütme, koordinasyon ve denetim ilkeleri.

Tedarik üretim-pazarlama ilkeleri, finansman ve muhasebe ilkeleri, maliyetin

oluşumu.

DEĞİRMEN MAKİNALARI: Otomatik hububat kantarı; sınıflandırma makineleri;

mıknatıs aparatı; vantilatörler; emiş havasının temizlenmesi; ayırıcılar, hafif tane

ayırıcılar, triyörler (yabancı tohum ayırıcıları); yuvarlak tane ayırıcı bant; kabuk

soyma, tavlama makinesi; hububatın karıştırılması; hububatın yıkanması.

ÖĞÜTME TEKNİĞİ-I: Grano testi,öğütme otomatiği; 4.kırmalı öğütmeTÜRKİYE

İŞ KURUMU 6

diyagramı ve diagram akışları; valslerin ayarlanması; ayarlama sonucu çıkan

örnekler; topların diş durumları.

DİYAGRAM TEKNİĞİ-I: Hububat alımı, silo temizliği, silo beslenmesi, silo

yapımı ve çeşitleri, hububatın temizlenmesi,kuru temizleme diyagramı.

HUBUBAT MAMÜLLERİ KALİTE KONTROLÜ-I: Kalite ve kalite kontrol girişi,

örnek alma nedir, örnek sayısı ve örnek ayırıcıları, fiziksel analizler (yabancı

madde, hektolitre ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, sertlik, irilik, renk), teknolojik

analizler (yaşöz ve kuruöz), berliner-koopmann (özkabarma) ve pelshenke testi,

Falling number değeri, Sedimantasyon testi, kimyasal analizler (nem miktarı, kül

miktarı, protein miktarı).

DEPOLAMA TEKNİĞİ: Buğdayların satın alınması; paçal yapılması; ön temizleme

ve depolama (silolarda ve yığın olarak); havalandırma.

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ

4.YARIYIL

AMBAR ZARARLILARI: Hububat, baklagil, kuru sebze, kuru meyve, kuru

tütün, çay ve kakao, un ve mamulleri,ambar zararlıları; ambar zararlılarının yayılış

alanları, tanımları, yaşayış biyolojileri; zarar şekilleri, oranları; genel zararlıları;

savaş yöntemleri; kullanılan alet, ekipman ve ilaçları; survey metodları.

DEĞİRMEN MAKİNALARI-II: Dinlenme ambarları, cilalama ve fırça, tarar

makineleri, hububatın kurutulması, hububatın ısıl işlemleri.

ÖĞÜTME TEKNİĞİ-II: İrmik, temizleme; hava ayarları; akışların kontrolü,

çıkan malların incelenmesi; irmik elek numaralarının hesaplanması; sıyırma;

öğütme, unların elek analizi, öğütme otomatiği, beraber akan eş değerli

mamullerin tablosu, çavdar, mısır büyüklükleri, kırma, çavdarda tep dişleri ve

pozisyonları; mısır değirmenciliği ve diyagramı; vals arası mesafeleri ve geçen mal

yüzdesi.

DİYAGRAM TEKNİĞİ-II: Temizlenmiş buğdayın tavlama ve dinlendirilmesi;

ikinci temizleme, birinci kırmadan önce temizle me ve tavlama; çıkıntı malların

öğütülmesi; öğütme diyagramı.

HUBUBAT MAMÜLLERİ KALİTE KONTROLÜ-II: Sularda sertlik, hissi

özellikler (renk, koku, tat), unlarda partikül iriliği tayini, farinograf,

ekstensograf, amilograf, miksograf ve alveograf, zedelenmiş nişasta tayini,

ekmek pişirme denemesi, ekmeklerde fiziksel, kimyasal ve teknolojik kontroller.

DEĞİRMEN DİZAYNI: Hububat ve un silolarının planları; yer ve bina

makinelerinin seçimi ve yerleştirilmesi.

YEM ÜRETİM TEKNİĞİ: Tanımı, yem endüstrisinin çabuk gelişmesinin

sebepleri, kullanılan hammaddeler, bir yem fabrikası diyagramı ve açıklamaları,

hammadde alımı ve depolanması, hazırlanması ve iş sırası, öğütülmesi ve

makinelerin tanıtımı, çekişli değirmenin diğer kırıcılara karşı üstünlükleri, verilen

formüle göre yem hazırlanması, üretim esnasındaki işlemler, yemin preslenmesi,

pres makineleri, mamul malların çuvallanması, tartılmsı, taşınması ve depolanması.

YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI

TÜRKİYE İŞ KURUMU 7

 Meslek elemanları,

 ÖSYM ÖSYS Sınav Kılavuzu 2010,

 ÖSYS (Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi) Yükseköğretim Programları

 ve Kontenjanları Kılavuzu-2008,

 ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi-2008,

 Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının

 Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2010 Kılavuzu,

 Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar.

DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER

 İlgili eğitim kurumları,

 Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr

 Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/

 Türkiye İş Kurumu Meslek Bilgi Merkezleri.