JEOLOJİ MÜHENDİSİ mesleği

TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 1
JEOLOJİ MÜHENDİSİ
________________________________________________________
TANIM
Yerkürenin başlangıcından bugüne kadar geçirdiği yapısal değişmeleri, yerkabuğunun
yüzeyinin ve altının bugünkü durumunu inceleyen, yerleşim alanları ve her türlü mühendislik
yapılarının yer seçimi çalışmalarını yürüten kişidir.
GÖREVLER
 Jeotermal (sıcak su) enerji kaynaklarını bilimsel ve teknik yöntemlerle araştırır,
potansiyelini belirler ve kullanıma hazır hale gelmesini sağlar,
 Yerkürenin yüzeyini ve yeraltındaki doğal zenginliklerin maden, petrol, doğalgaz,
yeraltı suları gibi kaynakların birikimi ve dağılımına neden olan faktörleri inceler,
 Jeotermik (sıcak su) enerjiyi bilimsel ve teknik yöntemlerle araştırır,
 Doğal afetlerin (heyelan, deprem, su baskını gibi) nedenlerini araştırır, bunların
zararlarını azaltmaya yönelik incelemeler yapar,
 Yerkürede meydana gelen fırtına, kuraklık, kar, buz, dolu, yağmur, sel, su baskını gibi
olayların yerküre üzerindeki etkilerini inceler, bunlardan doğabilecek olumsuzlukların
giderilmesi ve en aza indirilmesi için çözümler üretir,
 Yeryüzünün jeolojik haritalarını çizer ve çizilmiş haritaları okuyarak yorumlar,
 Yerüstünden ve yeraltından elde edilen fosillerin kimyasal analizlerini yapar,
 Kent alanlarının, imar çalışmaları ve nükleer enerji santralleri köprü, baraj, liman,
havaalanı, tünel, karayolu ve demiryollarının yapılacağı yerlerin en uygun jeolojik
özelliklere göre seçilmesine çalışır, bu alanda araştırmalar ve incelemeler yapar,
 Çalışma konularıyla ilgili olarak planlama, projelendirme, uygulama, denetleme ve
değerlendirme görevlerini yürütür.
KULLANILAN ALET
VE MALZEMELER
 Jeolog çekici, altimetre (yükseklik ölçer), pusula, lup (büyüteç), topografik harita,
 Laboratuar araç ve gereçleri,
 Topografik ölçüm aletleri,
 Çeşitli çizim araç-gereçleri,
 Uydudan çekilen yeryüzüne ait uydu fotoğrafları,
 Uçaktan çekilen yeryüzüne ait hava fotoğrafları,
 Sondaj makineleri,
 Bilgisayar.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Jeoloji mühendisi olmak isteyenlerin;
 Matematik, fizik, kimya, coğrafya konularına ilgili ve bu konularda başarılı,
 İnceleme ve araştırma merakına sahip,
TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2
 Açık havada çalışmayı seven ve doğa şartlarına dayanıklı kimseler olmaları gerekir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Jeoloji mühendisleri; çoğunlukla açık arazide, şantiyelerde, çalışırlar. Yeraltı ve
yerüstünde araştırma yapılması gereken her katmanda görev yaparlar ve ıslak, soğuk,
sıcak vb. ortamlarda bulunurlar. Arazi çalışmaları genellikle yaz aylarında yürütülür.
Arazide elde ettikleri bulguları incelemek üzere laboratuarlarda kimyasal analiz
çalışmaları yaparlar. Büro ortamında harita okunması, çizilmesi ve araştırma sonuçlarının
rapor edilmesi gibi çalışmalar yaparlar. Jeoloji mühendisleri arazi çalışmaları sırasında
aylarca arazide kalırlar ve zaman zaman çadırlarda yaşarlar. Bu nedenle yaşamlarının
düzenli olduğu pek söylenemez.
MESLEK EĞİTİMİNİN
VERİLDİĞİ YERLER
Jeoloji mühendisliği eğitimi aşağıda belirtilen üniversiteler bünyesindeki fakültelerin
“Jeoloji Mühendisliği” bölümünde verilmektedir.
 Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 Aksaray Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 Balıkesir Üniversitesi Mühendislik- Mimarlık Fakültesi
 Bozok Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (Sivas),
 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik – Mimarlık Fakültesi,
 Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi (Adana),
 Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (İzmir),
 Dumlupınar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 Erciyes Üniversitesi Yozgat Mimarlık Fakültesi (Kayseri),
 Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (Elazığ),
 Gümüşhane Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (Ankara),
 İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi,
 Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi (Trabzon),
 Karadeniz Teknik Üniversitesi Gümüşhane Mühendislik Fakültesi,
 Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 Muğla Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
 Niğde Üniversitesi Mühendislik – Mimarlık Fakültesi (Aksaray),
 Orta Doğu Tek.Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (Ankara),
 Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (Denizli),
 Selçuk Üniversitesi Mühendislik – Mimarlık Fakültesi (Konya),
 Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi (Isparta),
 Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi (Van).
TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 3
ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI
OLUNMASI GEREKEN DERSLER
 Matematik,
 Fizik,
 Kimya.
MESLEK EĞİTİMİNE
GİRİŞ KOŞULLARI
Mesleğin eğitimine girebilmek için,
 Lise veya dengi okul mezunu olmak,
 Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavı ’nda (LYS) “Jeoloji
Mühendisliği” lisans programı için yeterli “MF-4” puan almak,
 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda “Jeoloji
Mühendisliği” lisans programı ile ilgili en az bir yükseköğretim programını tercih etmek
gerekmektedir.
 Bu yüksek öğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Fen, Fen
Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler alanlarından mezun iseler, YGS ve LYS
sonuçlarına göre ÖSYM tarafından yapılan yerleştirme sonucunda diğer alanlardan
mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle
yerleştirilmektedirler.
 Ancak kendi alan/kol/bölümlerinin dışında bir yüksek öğretim programını tercih eden
adayların yerleşme şansı azalmaktadır.
 “Doğal Taş Dekorasyonu”,”Doğal Yapı Taşları Teknolojisi”, “Jeoteknik Teknikerliği”,
“Maden”, “Mermercilik”, “Mermer Teknolojisi”, “Petrol Sondajı ve Üretimi”,
“Sondajcılık”, “Sondaj Teknolojisi”,“Taş İşlemeciliği” ön lisans programlarını başarı ile
bitirenler de ÖSYM tarafından yapılan Dikey Geçiş Sınavı’nda başarılı oldukları
takdirde “Jeoloji Mühendisliği” lisans programına dikey geçiş yapabilirler.
EĞİTİMİN SÜRESİ
VE İÇERİĞİ
 Eğitim süresi 4 yıldır.
 Eğitimin ilk yılında diğer mühendislik alanlarında olduğu gibi fizik, kimya ve matematik
dersleri okutulur. Daha sonraki yıllarda mühendislik dersleri ağırlıklı eğitim verilir.
 Eğitim sırasında staj vardır. Son sınıfta tez çalışmaları daha ağırlıklı devam
etmektedir. Tez çalışmalarında başarılı olamayan öğrenci mezun olamamaktadır.
Öğrenciler, staj çalışmalarını çoğunlukla kamu kurumlarında yapmaktadırlar.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN
BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
Eğitimini başarı ile tamamlayanlara “Jeoloji Mühendisliği” lisans diploması ve “Jeoloji
Mühendisi” unvanı verilir.
TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 4
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Yeraltı ve yerüstü kaynaklarımızı daha iyi ve bilinçli kullanmamız ülke ekonomimiz için bir
zorunluluktur. Ayrıca, hızlı bir kentleşme sürecinde olan ülkemiz için sağlıklı imar
projelerinin üretiminde Jeoloji Mühendislerinin görüşleri büyük önem taşımaktadır.
3213 sayılı Maden Yasası gereği jeoloji mühendisleri arama ve ön işletme faaliyet
raporlarının hazırlanmasında maden mühendisleri ile birlikte çalışmaktadırlar.
Son günlerde gündemde olan Yeraltı Suyu Yasası, Kıyı Yasası, İmar Yasası kanunlaştığı
takdirde hem ülke ekonomisine büyük faydalar sağlanacak hem de jeoloji mühendislerinin
işsizlik sorununun azaltılması beklenmektedir.
Kamu kurumlarında çalışanlar yoğun olarak Devlet Su İşleri, Maden Tetkik Arama
Enstitüsü, Türkiye Kömür İşletmeleri, Etibank, İller Bankası, Türkiye Petrolleri A.O. gibi
kuruluşlarda görev yapmaktadırlar.
Son yıllarda mezunlar arasında bankacılık sektörüne talep artmıştır. Yabancı dil,
bilgisayara yatkınlık ve matematik bilgisi bu talebin başlıca nedenlerini oluşturmaktadır.
Bu konuda en büyük etkenlerin işsizlik sorunu ve öğrencilerdeki motivasyon eksikliği
olduğu vurgulanmaktadır.
Mezun olan öğrencilerin işe girişlerinde hem kamu, hem özel kesim büyük ölçüde cinsiyet
ayrımı yapmakta ve erkek elemanları tercih etmektedirler.
Jeoloji mühendisliğinde üniversiteye girişte bayanların oranı %20 civarında iken çalışma
oranlarının çok düşük olduğu saptanmıştır. Gerekçe olarak, arazi ya da şantiye ortamında
çalışma şartlarının bayanlara uygun olmadığı ileri sürülmekte ve işverenlerin kadın jeoloji
mühendislerinin istihdamı konusunda oldukça çekimser oldukları gözlenmiştir. Ancak bu
sorun yalnızca jeoloji mühendisliği alanına özgü olmayıp şantiye çalışmalarını gerektiren
diğer mühendisliklerde de söz konusudur.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Jeoloji mühendisliği çok geniş çalışma alanı olan bir bilim dalıdır. İnşaat sektöründen
madencilik, çevre, şehir ve bölge planlamaya kadar çeşitli çalışma olanakları
bulunmaktadır. Baraj, gölet, köprü, tünel, yol ve insan yerleşimleriyle ilgili tüm altyapı ve
inşaat projeleri, planlama faaliyetleri jeoloji mühendislerinin çalışma alanıdır. Mezun
sayısına sınırlama getirilmesi, eğitimde kalitenin günümüzün teknolojik gelişmelerine uyum
sağlayabilecek düzeye yükseltilmesi ve jeolojik verilerin öneminin ve sağlayacağı ekonomik
yararların anlaşılması işsizlik sorununu azaltacaktır.
Eğitim veren fakültelerin mezun sayısı mevcut kadroların üzerindedir. Ancak, eğitimde
kalite farklılığı da gözlenmektedir. Gerek laboratuar ve teknik gereçlere sahip olmayan
üniversiteler ve gerekse staj süresi (genelde kamu işyerlerinde) büro çalışması şeklinde
geçtiğinden, öğrenciler, piyasanın istediği düzeyde yetiştirilememektedir.
TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 5
Bazı üniversitelerde uygulamaya konulan uydu teknolojileri (uzaktan algılama) ve coğrafi
bilgi sistemleri jeoloji mühendisliği bölümü öğrencileri tarafından büyük ilgi görmektedir.
Önümüzdeki yıllarda bu konuda yetişmiş elemana ihtiyaç olacağı dikkate alındığında
bilgisayar uygulamaları ve mesleki bilgi ve becerileri gerektiren bu sektörde önemli iş
potansiyeli bulunmaktadır.
EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
Meslek eğitimi süresince kazanç söz konusu değildir. Ancak, koşulları uyan öğrenciler
Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu'nca verilen öğrenim ve harç kredisinden
yararlanabilirler.
EĞİTİM SONRASI
Kamu kurumlarında çalışanlar teknik hizmet sınıfının faydalandığı zam ve tazminatlardan
yararlanırlar; özel işyerlerinde çalışanlarda ise ücret durumu mesleki yeterlilik ve
tecrübeye göre değişmektedir.
MESLEKTE İLERLEME
 Lisans eğitiminden sonra yüksek lisans, doktora yapabilir, araştırma görevlisi olabilir ve
akademik kariyer yapabilirler.
 İşyerlerinde yeterli aktivite ve başarıyı gösterenler, yönetici düzeyine kadar
yükselebilirler. İşletme yöneticisi olabilir, İdari Hizmetler ve Teknik Hizmetlerde
yönetim kadrolarında görev alabilirler.
BENZER MESLEKLER
 Petrol ve Doğalgaz Mühendisliği,
 Meteoroloji Mühendisliği,
 Maden Mühendisliği,
 İnşaat Mühendisliği,
 Çevre, Ziraat Mühendisliği,
 Jeofizik Mühendisliği.
EK BİLGİLER
GELECEKTE MESLEKTE GÖRÜLEBİLECEK DEĞİŞİKLİKLER
Jeoloji Mühendisleri Odası ve DPT verilerine göre, 1980'li yıllara kadar mezun olan jeoloji
mühendislerinin iş bulma olanağı oldukça genişti. Ancak 1980'li yıllardan sonra üniversite
sayısının artması ile birlikte istihdam olanağında azalma gözlenmiştir. Yer kabuğunun
gerek kendi yapısı gerekse, içerdiği zenginliklerin değeri, günümüzde özellikle ekonomi
açısından büyük önem arz etmektedir. Artan dünya nüfusu karşısında giderek yetersiz
kalan enerji hammaddelerine ve suya gereksinim, çevre sorunlarına karşı duyarlılık jeoloji
TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 6
mühendisliğini çok önemli bir konuma getirmektedir. Eğitim programlarında yeni
teknolojilere, mühendislik uygulamalarına ve çevre konularına ağırlık veren programlar
jeoloji mühendisliğinin geleceğini çok olumlu etkileyecektir. Bu doğrultudaki çalışmalar
(İstanbul Teknik Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi) başlatılmış bulunmaktadır.
"Jeoloji, geniş anlamı ile yerkürenin güneş sistemi içindeki durumunu, onun fiziksel özelliği
ve kimyasal bileşimini, iç ve dış kuvvetlerin etkisi ile uğradığı değişiklikleri, yaklaşık 5
milyar yıllık süre içindeki oluşum ve gelişimini, canlıların ilk oluşumlarından bugüne kadar
geçirmiş oldukları değişiklikleri inceleyen doğal bir bilimdir. Dar anlamda ise bütün
yeryuvarın değil, özellikle ortalama kalınlığı 35 km. olan yerkabuğunu, onun organik ve
anorganik gelişimini, iç ve dış etkenlerle uğradığı değişiklikleri ve kapsadığı her çeşit
yeraltı servetlerini inceleyen, araştıran bir bilimdir."
Jeoloji mühendisliği, yukarıda yapılan "Jeoloji" tanımı çerçevesinde; yerkürenin
başlangıcından bugüne geçirdiği tüm değişimleri inceleyen; yerkabuğundaki maden
yatakları, yeraltı suları, jeotermal kaynaklar, kömür, petrol ve doğalgaz gibi çeşitli yeraltı
servetlerinin aranması, araştırılması ve oluşumlarının incelenmesi ile insan kullanımına
hazır hale getirilmesi görevlerini fiilen yürüten; planlama-projelendirme-uygulama ve
denetlemeyi yapan; baraj, tünel, yol ve insan yerleşimleri ile ilgili tüm altyapı-inşaat
faaliyetlerinde jeoloji prensiplerini uygulayarak inşaat projesine baz teşkil edecek temel
verileri sağlayan; çevresel etki değerlendirmelerinde temel görev üstlenen bir mühendislik
dalıdır.
YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI
 Jeoloji Mühendisleri Odası,
 Jeoloji Mühendisleri Odası Haber Bülteni,
 Türkiye İş Kurumu Türk Meslekler Sözlüğü,
 Maden Tetkik Arama Enstitüsü,
 Devlet Su İşleri,
 Ketin İ. 1982 Genel Jeoloji I. İ.T.Ü Kütüphanesi S.1096,
 İller Bankası Genel Müdürlüğü,
 Meslek elemanları.
 2010 ÖSYS Başvuru Kılavuzu,
 Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu,
 Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının Lisans
Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2010 Kılavuzu,
 ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi-2000
DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
 İlgili eğitim kurumları,
 Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr
 Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/
 Türkiye İş Kurumu Meslek Bilgi Merkezleri.
TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 7