BİYOKİMYAGER mesleği

TÜRKİYE İŞ KURUMU 1
BİYOKİMYAGER
__________________________________________________
TANIM
Biyolojik bilimler, sağlık bilimleri, beslenme, çevre olayları ile ilgili konularında araştırma
ve uygulama yapan kişidir.
GÖREVLER
 Beslenme, genetik ilaçların etkisi ve hastalıklardan ileri gelen kimyasal değişiklikler
konusunda araştırma yapar,
 İnsan, bitki ve hayvan hastalıklarından sorumlu küçük organizmalar üzerinde
araştırmalar yapar,
 Laboratuvar ortamında çeşitli biyokimyasal maddeler elde etmek için çalışmalar
yapar (protein, kan serumu proteini, amino asit, organik asit ve bileşikler gibi),
 Kimyasal ve biyolojik kaynaklı bütün kirleticilerin organizmalar üzerindeki zararlı
etkilerini inceler.
 Tekniğine uygun olarak hücre ve doku kültürü hazırlar,
 Temiz ve sağlıklı beslenme (besin kimyası ve teknolojisi, fermantasyon, gıda
mikrobiyolojisi, gıda hijyeni) konularında çalışmalar yapar ve raporları düzenler ya
da raporları onaylar.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
Laboratuvar ortamında;
 Spektrofotometre (analitik laboratuvar cihazı), pHstat, İnkübatör, Su
Banyoları, Distile su cihazları, Ultrasantrifij, Ultrafiltrasyon Cihazları,
Termostat ve Kriyostatlar, Oksijenmetre, PCR, Fermantörler, Mikroskop,
Santrifüj, pHmetre, Filtrasyon, Kromatografik ekipmanlar(ayırma saflaştırma
cihazları), hassas terazi, tüpler, pompalar, soğutucular, çeşitli balonlar gibi
labotatuvar araç ve gereçleri ve kimyasal maddeler.
 Üretim ortamında; yukarıda tanımlanan cihazlarla birlikte büyük çaplı
üretimlerde kullanılan mayalama cihazı ve üretim sistemleri ile çeşitli
kimyasallar.
 Eğitim ortamında; bilgisayar, eğitim programları ve eğitim araç gereçleri ile
laboratuvar cihazları ve çeşitli büro malzemeleri.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Biyokimyager olmak isteyenlerin;
 Başta biyoloji ve kimya olmak üzere fen bilimlerine karşı ilgili ve bu alanda başarılı,
 Bilimsel çalışmalara meraklı ve istekli,
 Dikkatini yoğunlaştırabilen ve sabırlı,
 Biyolojik ve kimyasal maddelere karşı alerjisi ile görme sorunu olmayan
kimseler olmaları gerekir.
Yabancı dil bilgisine sahip olmak ve teknolojik yenilikleri takip etmek başarıyı artırıcı bir
özelliktir.
TÜRKİYE İŞ KURUMU 2
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Biyokimyagerler çalışmalarını genellikle laboratuvar ortamında ya da kapalı ortamlarda
yürütürler. Laboratuvarlar sessiz, sakin ve hijyeniktir. Ancak kullanılan kimyasal madde ve
bileşikler nedeniyle kokuludur.İlaç, gıda, temizlik maddeleri ve plastik vb. üreten
fabrikalarda yada arıtma tesisi gibi yerlerde çalışılması durumunda gürültüye maruz
kalınabilir. Üretimle ilgili işleri yürüten biyokimyagerlerin çalışma saatleri belli konularda
araştırma yapanlara nazaran daha düzenlidir.Zehirli ve tehlikeli maddeler yada
radyoaktif maddelerle çalışılıyorsa büyük dikkat gösterilmeli ve mutlaka bunlara özgü
özel güvenlik önlemleri alınmalıdır.Canlı yaşamı ile ilgisi biyokimyayı, benzer nitelikteki
fizik, kimya, biyoloji gibi fen bilimleri ile sağlık, beslenme ve çevre konularında etkin bir
dal haline getirdiğinden yukarıda sayılan uzmanlık alanlarıyla sıkı işbirliği halindedir. Bu
nedenle biyokimyagerler de çalışırken işin türüne göre kimyagerler, biyologlar, hekimler,
eczacılar, laborantlar, gıda ve ziraat mühendisleri, çevre mühendisleri gibi meslek
elemanları ve diğer çalışanlarla iletişim halindedirler.
MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi; Üniversitelerin Fen Fakültesi “Biyokimya” bölümünde verilmektedir.
ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI OLUNMASI GEREKEN DERSLER
 Biyoloji
 Kimya
 Fizik
 Matematik
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Mesleğin eğitimine girebilmek için;
 Lise veya dengi okul mezunu olmak,
 Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavı ’nda (LYS)
“Biyokimya” lisans programı için yeterli “MF-3” puan almak.
 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda
“Biyokimya” lisans programı ile ilgili en az bir yüksek öğretim programını tercih
etmek gerekmektedir.
Bu yükseköğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Fen, Fen
Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler alanlarından mezun iseler YGS ve LYS
sonuçlarına göre ÖSYM tarafından yapılan yerleştirme işleminde diğer alanlardan mezun
olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle
yerleştirilmektedirler.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Eğitim süresi 4 yıldır. Ancak 1 yıl zorunlu yabancı dil hazırlık programı ile birlikte bu süre
5 yıl olmaktadır.
Biyokimya programı içinde “Biyokimyagerlik” ve “Biyoteknoloji Ağırlıklı Biyokimyagerlik”
olmak üzere iki ana yönlendirici program vardır.
Biyokimya programında VI. Yarıyıldan itibaren Lisans Öğretim Programlarına ek olarak 1
(bir) ay staj vardır. Staj uygulamasının kredi karşılığı yoktur. Öğrenciler başarılı veya
başarısız olarak değerlendirilirler.
TÜRKİYE İŞ KURUMU 3
Hazırlık sınıfından sonraki eğitimin:
I-II-III-IV. yarıyılında (2.sınıfın sonuna kadar) Biyokimya Lisans Ortak Programı adı
altında öğrencilere; Matematik, Genel Biyoloji, Genel Kimya, Hücre Biyolojisi, Fizikokimya,
Anorganik Kimya, Organik Kimya, Analitik Kimya, Mikrobiyoloji, Enstrümental Analiz,
Bilim İngilizcesi gibi zorunlu alan ve ortak temel derslerin yanında Atatürk İlkeleri ve
İnkılap Tarihi, Türk Dili ve Bilgisayar dersleri okutulmaktadır. Ayrıca Histoloji ve Ekolojik
Kimya gibi seçmeli alan dersleri de verilmektedir.
V. yarıyılda ise yukarıda sözü edilen iki yönlendirici alandan Biyokimyagerlik Lisans
Programı’nda okutulan zorunlu alan dersleri; Biyokimya, Biyokimyada Temel Teknikler ve
Genetik. Seçmeli alan dersleri; Biyofizikokimya, Biyoanorganik Kimya, Gıda Mikrobiyolojisi,
Çevre Kimyası vb.dir. Ayrıca serbest seçmeli dersler de verilmektedir.
VI. yarıyılda okutulan zorunlu alan dersleri; Biyokimya, Biyomoleküllerde Yapı Tayini.
Seçmeli alan dersleri; Enzimoloji, İlaç Metabolizması, Fizyoloji, Genetik, Polimer
Kimyası’dır. Yine serbest seçmeli dersler de sözkonusudur.
VII. yarıyılda okutulan zorunlu alan dersleri; Biyokimya, İmmunoloji’dir. Ayrıca Diploma
Çalışması da bu dönemdedir. Seçmeli alan derslerinden bazıları ise Biyoteknoloji,
Toksikoloji, Gıda Ambalaj Maddeleri ile Biyokimyada Deney Hayvanları’dır. Serbest
seçmeli dersler de sözkonusudur.
VIII. yarıyılda zorunlu alan dersi olarak Diploma Çalışması yer alır. Seçmeli alan dersleri
olarak ise Klinik Kimya, Endüstriyel Hijyen, Teknik İnceleme, Atık Değerlendirmesi ve
Arıtma Yöntemleri gibi dersler verilmektedir. Serbest seçmeli dersler bu yarıyılda da
vardır.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
Eğitimini başarı ile tamamlayanlara “Biyokimya” lisans diploması ve
“Biyokimyager/Biyoteknoloji Ağırlıklı Biyokimyager” unvanı verilir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Biyokimyagerlerin; ilaç, aşı ve özellikle biyopolimerlere dayalı protezler gibi tıbbi
malzemeler üreten fabrikalar, boya, mürekkep, elyaf, plastik vb. kimyasal maddeler,
tarım ilaçları, kozmetik, deterjan ve fermantasyon teknolojisine dayalı üretim yapan
sanayi tesisleri gibi oldukça geniş bir yelpazede çalışma olanakları vardır.
Ayrıca üniversitelere bağlı kurulan biyoteknoloji araştırma ve uygulama merkezi, genetik
hastalıklar araştırma merkezi gibi yerlerdeki araştırma laboratuvarları ile tıbbi analizler
gibi rutin işlemlerin yapıldığı laboratuvarlarda görev alabilirler.
Ayrıca benzer hizmetler için Silahlı Kuvvetler bünyesindeki laboratuvarlarda muvazzaf
astsubay ve subay olarak istihdam edilebilirler.
Çevrenin korunabilmesi konusuna bütün dünyada giderek artan ilgi nedeniyle, çevre ve
hava kirliliğini önlemek yada azaltmak amacıyla endüstriyel tesislerin kurduğu veya yerel
yönetimlere ait arıtma tesislerinde ve bunlarla ilişkili laboratuvarlarda çalışma olanakları
da vardır.
Mezunlar yukarıdaki iş alanlarında; üretim sürecinde veya sürecin gerektirdiği rutin
kalite-kontrol analizleri, sağlıkla ilgili testler, yeni yöntem geliştirme çalışmaları ve
bunların uygulanmasında görev üstlenebilirler. Ayrıca projelerin yürütülmesi ve
sonuçlandırılmasında yönetici konumunda çalışabilirler.
Biyokimyanın biyoloji, fizik, ekoloji, zooloji gibi çeşitli bilim dalları ile olan bağlantısı ve
biyoteknoloji alanındaki gelişmeler nedeniyle iş bulma olanakları hergeçen gün
artmaktadır.
TÜRKİYE İŞ KURUMU 4
Türkiye’de yeni gelişen bir alan olması nedeniyle ve pek çok bilim alanıyla kesişme
noktasında yer alması sebebiyle, mezunların yüksek lisans ve doktora eğitimlerine devam
ederek akademik kariyer yapma olanakları oldukça geniştir. Bu süreç esnasında çeşitli
üniversiteler ve bilim alanlarında akademisyen olarak yer alarak eğitim çalışmalarına
katılır, öğrencilere ders verirler.
Biyokimya, Biyoteknoloji, Moleküler Biyoloji, Genetik gibi bilim alanlarıyla ilgili
yurtdışındaki araştırma ve üretim şirketleri ile bu alanlardaki yurtdışındaki
üniversitelerde iş ve kariyer olanakları geniştir.
EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
Öğrenciler eğitimleri süresince Kredi ve Yurtlar Kurumu’nca verilen öğrenim ve harç
kredisinden yararlanabilirler. Ayrıca özel ve kamu kurumlarının sağladığı burs
imkanlarından da faydalanabilirler.
EĞİTİM SONRASI
Eğitim sonunda; kamu sektöründe işe başlayanlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
hükümlerine göre hizmet sınıfındaki kadroların karşılığı olan derece ve kademeden aylık
alırlar. Ücretler yıllık belirlenen oranlarda ve kıdeme göre artış göstermektedir.
Üniversitelerde akademik kadroda istihdam edilenler 2547 sayılı kanuna tabiidirler,
ücretlerini de buna göre alırlar.
Özel sektörde çalışıldığında ücretler işyerindeki pozisyona göre yapılacak anlaşmalarla
belirlenmektedir. Genellikle ilk işe başlayışta asgari ücretin 2 katı civarında ücret
alınmaktadır. Ücretler performansa göre sonraki yıllarda artmaktadır. Deneyimli,
bilgisayar kullanabilen, yabancı dil bilen ve kendini geliştirmiş olanların kazançları daha
dolgundur.
MESLEKTE İLERLEME
Bu meslekte uzmanlaşma daha eğitim yapılırken başlamaktadır. İlk 2 yıl Biyokimya Ortak
Lisans Programı olarak verilen eğitimden sonra 3. yıldan itibaren “Biyokimyagerlik” ve
“Biyoteknoloji Ağırlıklı Biyokimyagerlik” olarak iki ana yönlendirici program başlar. Ayrıca
her iki programda da verilen seçmeli alan dersleri ve serbest seçmeli ders olanaklarıyla
öğrenciler sağlık, gıda, çevre gibi alanlara yönelerek ileride mesleklerinde uzmanlaşmanın
yolunu da açmış olurlar.
Günümüzde bulunmamakla birlikte, Avrupa Birliği normlarının ve uyum çalışmalarının
ilerlemesiyle birlikte tüm dünyada ve özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi,
Biyokimya Uzmanlık Eğitimi konusunda da yeni olanaklar ortaya çıkabilecektir.
Biyokimya öğretim programları temel ve ortaöğretim kurumları için öğretmen yetiştirmeyi
hedeflememektedir. Ancak, lisans eğitimi tamamlandıktan sonra yüksek lisans ve doktora
eğitimi alarak akademik kariyer yapabilirler.
İşletmelerde üretimle ilgili süreçlerde çalışanlar deneyimlerine göre yönetici konumuna
gelebilirler.
TÜRKİYE İŞ KURUMU 5
BENZER MESLEKLER
- Biyolog
- Kimyager
- Biyomühendis
- Genetik Mühendisi
- Farmakolog
EK BİLGİLER
1900’lerden beri Biyokimya adıyla tanınan bu yeni bilim dalının hangi konularla
ilgilendiğinden sözetmek gerekirse;
Biyolojik bilimler ile kimya bilimi arasındaki bir kesişme noktasında yeralan Biyokimya,
yaşamın kimyasını araştırırken hem fizyolojinin(üreme,beslenme gibi yaşamsal
etkinlikler)hem de analitik, organik ve fizikokimyanın tekniklerinden yararlanır.Vücuda
enerji sağlamak üzere maddelerin yıkımından,yaşam için gerekli karmaşık moleküllerin
yapımına kadar canlıda gerçekleşen kimyasal değişikliklerin tümüne metabolizma denir.Bu
kimyasal değişiklikler enzimler aracılığıyla olur; enzimlerin oluşumu ise hücrenin genetik
yapısına bağlıdır.Bu nedenle Biyokimya beslenme,genetik ve tarımın yanısıra ilaçların
etkisi ve hastalıklardan ileri gelen kimyasal değişiklikler gibi çeşitli tıp konularının
araştırılmasına da katkıda bulunur.
Bitkileri inceleyen botanik, hayvanları inceleyen zooloji,bakteri ve virüs gibi tek hücreli
canlıları inceleyen mikrobiyoloji, kalıtsal özelliklerin kuşaklara aktarılmasını araştıran
genetik, canlılar ile doğa arasındaki karmaşık ilişkiyi inceleyen ekoloji gibi temel bilim
dallarının biyoloji ile olan sıkı işbirliğinden yeni uzmanlık dalları doğmuştur. Biyokimya da
kimya ile biyolojinin örtüşme alanıdır.
YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI
 Meslek elemanları,
 ÖSYS (Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi) Kılavuzu-2010,
 Yükseköğretim programları ve kontenjanları kılavuzu 2008
 AnaBritannica Genel Kültür Ansiklopedisi Cilt: 4 Sf. 291
 Öğretim Elemanları,
 Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar.
DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
 İlgili eğitim kurumları,
 Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr
 Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/
 Türkiye İş Kurumu Meslek Bilgi Merkezleri.