______________________________________________
TANIM
Doğal deri, suni deri, kadife, keten, naylon vb. malzemelerden belirli bir modele göre
standart veya sipariş ayakkabı üreten kişidir.
GÖREVLER
Sağ ve sol ayak ölçülerini alarak, ölçülere uygun kalıplar hazırlar,
Doğal, yapay deri veya kumaştan ayakkabının sayası (saya, ayağı saran üst parça)
ve astarını uygun bir biçimde keser,
Kestiği parçalara tıraşlama, yakma, kıvırma, yapıştırma işlemini yaparak, sayayı
oluşturan parça ile astarı birbirine diker,
Kalıbın altına taban (kullanıldıkça yıpranan alt parça) astarını çiviyle veya
zımbayla tutturur,
Parçaların eklenmesiyle oluşan sayayı kalıbın üzerine takar, köseleyi kalıba
sabitlenmiş sayanın altına tutturur, dikiş kanalı (herama) açar ve ökçeleri yapar,
takar,
Fora, mekval, potuma ve gazuma dikişlerini yapar,
Gerekli boya ve vernikleme işleminden sonra ayakkabıyı kalıptan çıkararak içine
topuk ve taban yastığını yerleştirir,
Bağ ve toka gibi aksesuarları takar.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
Saya, fora, zımparalı freze, kalıp yapma, gerdirme (rezistanslı) makineleri,
Kesim presi, taban yapıştırma presi (havle),
Çekiç, örs, tanalya (pense), falçata (bıçak), limati (eğe), kerpeten, kanca, fora
kaşığı,
Doğal deriler, suni deri, tekstil, PVC, termoplastik, çivi, ip, ökçeler,
Yapıştırıcılar ve boya maddeleri,
Kesim bıçağı, masat, aksesuarlar,
Makas, dikiş iğnesi, sayacı bıçağı,
Freze bıçağı, zımparalar,
Ütü kaşığı, fırça.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Ayakkabı yapımcısı/Ayakkabı imalatçısı olmak isteyenlerin;
El ve parmaklarında herhangi bir özrü olmayan, ellerini ustalıkla kullanabilen ve el
becerisine sahip olan,
Şekilleri zihninde canlandırabilen,
Nesnelerle çalışmaktan hoşlanan,
Göz, el ve ayaklarını aynı anda, dikkatli bir şekilde ve uyumlu olarak kullanabilen,
Toza ve kimyasal madde kokularına alerjisi olmayan kimseler olmaları gerekir.
Ayrıca; yaratıcılık, meslekte ilerlemeyi kolaylaştıran bir özelliktir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Ayakkabı yapımcıları/Ayakkabı imalatçıları ayakkabı üreten fabrika ve atölyelerde
çalışırlar. Çalışma ortamı, kimyasal madde ve rahatsız edici koku içerir. Ayrıca
kapalı, havasız ve kısmen gürültülüdür. Kullanılan kimyasal maddeler, sağlığı bozucu
durumlara neden olabilir. Mesleğini icra ederken sayacı, dikişçi ve kesicilerle
işbirliği halindedir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Bu meslekte çalışma alanları; küçük ayakkabı atölyeleri, ayakkabı fabrikalarıdır. Kişi
kendi işyerini açabilir. Meslekte genellikle erkek eleman çalıştırılması söz
konusudur. Ayakkabıcılık mesleğinde, üretimin %80' ine yakın bir bölümü ilkel ya da
çok geri teknoloji ile yapılmaktadır. Bu durum sektörde daha çok emek yoğun
işgücünün çalışması sonucunu doğurmuştur. Hızla gelişen teknoloji bu sektörü de
etkilemekte ve üretim de yeni teknolojilerin kullanımını zorunlu kılmaktadır.
Yapılacak seri üretimler ve kullanılacak modern makineler neticesinde günümüzde
sektörde çalışan elemanların işsiz kalmaları söz konusu olabilir. Bütün bunların
yanında gelecekte bu meslekte yetişmiş ve modern araç ve gereçleri kullanabilecek
elemanlara ihtiyaç olacaktır. Bu niteliklere sahip meslek elemanlarının işsiz kalmaları
söz konusu olmayacaktır. Ayrıca yeterli sermaye ve deneyime sahip meslek
elemanları kendi işyerlerini açabilirler.
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi, yeterli müracaat olması halinde tüm mesleki eğitim merkezlerinde
“Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi” alanı “Ayakkabı İmalatçılığı” dalında
verilmektedir.
Ayrıca, meslek liselerinin “Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi” alanı “Ayakkabı
Üretimi” dalında da bu mesleğin eğitimi verilmektedir.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Çıraklık eğitimine başlayabilmek için;
En az ilköğretim okulu mezunu olmak,
14 yaşını doldurmuş olmak.
Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun
olmak,
Eğitim görmek istediği meslekte bir işyeri sahibi ile çıraklık sözleşmesi
imzalamak gereklidir.
Meslek liselerinin “Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi” alanında eğitim görebilmek
için en az ilköğretim okulu mezunu olmak ve okulca belirlenen giriş koşullarına
uygun olmak gerekmektedir.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Ayakkabı yapımcılığı mesleğinin eğitim süresi ilköğretimden sonra 3 yıl, lise ve
daha üst düzeyde genel eğitimden sonra ise 1,5 yıldır.
Eğitim süresi meslek liselerinde 4 yıldır. Eğitim süresince öğrencilere, genel
kültür dersleri yanı sıra Teknik Resim, Malzeme Bilgisi, Meslek Teknolojisi,
Bilgisayar Laboratuarı, Modelcilik, Istampa ve Atölye olmak üzere teorik, teknik
ve uygulamalı dersler alırlar.
Mesleğin eğitimi ağırlıklı olarak mesleki eğitim merkezlerinde yapılır. Eğitim
süresince öğrenciler, genel kültür derslerinin yanında,
Tertipli, temiz olmayı, işyerinde takımları dağıtmamayı ve yerli yerinde
bulundurmayı, atölye temizliğine riayet etmeyi,
Çalışırken güvenlik tedbirlerine uygun davranmayı kazalara sebebiyet verecek
davranışlardan kaçınmayı,
Ekonomik çalışma, yardımlaşma, işbirliği ve ekip halinde çalışma, müteşebbis olma
gibi davranışları edinmeyi,
Makine ve teçhizatı bakımlı, tertipli kullanmayı, bakım, onarım ve yağlama
zamanını bilip bunları alışkanlık haline getirmeyi öğrenirler.
Öğrenciler eğitim süresince; Saya, dikiş, fort ve bombe, kalıp yapma, fora
makineleri vb. tanır ve kullanma şekillerini öğrenirler, meslekte kullanılacak diğer
araç-gereç ve malzemeyi tanırlar. Dikiş ve monte prensipleri, kurutma metotları,
ayak yapısı ölçüleri, kalıp seçimi ve kalıp çeşitlerini, mevcut moda durumu, model
tasarımı, istanpa ve kesim tekniklerini, yapıştırıcı sürme, saya bağlama ve kapama
konularını öğrenirler. Burun montesi, kamara montesi, arka montesi, kösele
tavlama, harama (taban dikiş yatağı açma-kapama) ökçe kaplama ve çakma,
frezeleme, zımparalama, temizleme, cilalama, ütüleme, kalıp hazırlama, fora
dikimi, kalite kontrol, numaralama ve kutulama teknik ve yöntemlerini öğrenirler.
MESLEKTE İLERLEME
Meslekte usta ve usta öğretici unvanlarına yükselmek mümkündür. Mesleki eğitim
merkezlerinden kalfa olarak mezun olanlar bir işyerinde çalışıp aynı zamanda
teorik eğitimlerine de devam edebilirler. Ustalık eğitimi 176 saat olup, bu
eğitimde İnsan Sağlığı ve İş Güvenliği, İş ve İnsan İlişkileri, Çalışma Hukuku,
İşletme Bilgisi, Sigorta ve Vergi Mevzuatı, Muhasebe ve Ekonomi derslerinin yanı
sıra İleri Meslek Bilgisi derslerini alırlar. 2 yılsonunda ustalık sınavlarına
katılabilirler.
Ustalık için öngörülen teorik eğitime devam etmeyenler ise bir işyerinde 5 yıl
çalıştıktan sonra (çalıştıklarını SGK primleri ile belgelemek şartıyla) ustalık
sınavına katılabilirler. Ustalık belgesi alanlar mesleki eğitim merkezlerinde 40
saatlik iş pedagojisi kurs programını tamamlayıp sınavda başarılı olduktan sonra
"Usta Öğreticilik" belgesi alabilirler.
Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız
işyeri açabilirler. Ayrıca, işyerinde çırak çalıştırması için de "Usta Öğretici"
belgesine sahip çalışanın olması zorunludur.
İlköğretim (ortaokul) mezunu kalfa ve ustalar, mesleki ve teknik açık öğretim
lisesine devam ederek meslek lisesi diploması alabilirler.
Fabrikalarda çalışanlar işyerinin hizmet-içi eğitimine katılarak ustabaşı unvanını
alabilirler.
BURS, KREDİ VE ÜCRET DURUMU
Meslek eğitimi boyunca mesleki eğitim merkezlerine devam eden öğrenciler,
yaptıkları çıraklık sözleşmesi gereği en az asgari ücretin %30'u oranında aylık
ücret almaktadırlar. Bu miktarın üzerindeki bir ücret ise işveren ve çırak
arasında yapılan sözleşme ile mümkündür. Pratik eğitimleri boyunca iş kazası, iş
riski ve meslek hastalıkları ile ilgili sigorta primleri devletçe karşılanır.
Usta-çırak yönteminde ise anlaşma sonucu haftalık ücret alabilirler. Bu ücret
mesleki deneyime paralel olarak artar.
İşyerlerinde uygulamalı eğitimleri esnasında meslek lisesi öğrencilerine de asgari
ücretin %30'u oranında bir ücret ödenmektedir.
Mesleki eğitim sonrasında iş piyasasında asgari ücretle iş bulunabilir. Bu miktar
deneyime paralel olarak artmaktadır. Büyük işyerlerinde çalışan ve sendikalı olan
meslek elemanlarının kazançları toplu sözleşme ile belirlenmektedir.
Kendine ait işyeri olan meslek elemanlarının kazanç durumu aldıkları siparişe göre
değişkendir.
DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
İlgili eğitim kurumları,
Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Bilgi Merkezi,
Bünyesinde Meslek Bilgi Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube
Müdürlükleri.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder